易同培,史軍義,馬麗莎,楊 林,代梅靈,高桂春
(1.四川農(nóng)業(yè)大學(xué),都江堰 611830;2.中國林業(yè)科學(xué)研究院西南花卉研究開發(fā)中心,昆明 6502242;3.方城縣總工會,河南方城 473200;4.方城縣民政局,河南方城 473200)
?
河南慈竹屬一新種
易同培1,史軍義2,馬麗莎1,楊 林1,代梅靈3,高桂春4
(1.四川農(nóng)業(yè)大學(xué),都江堰 611830;2.中國林業(yè)科學(xué)研究院西南花卉研究開發(fā)中心,昆明 6502242;3.方城縣總工會,河南方城 473200;4.方城縣民政局,河南方城 473200)
摘 要:本文報道了慈竹屬一新種。方城慈竹產(chǎn)于河南西南部,模式標(biāo)本采自方城縣。
關(guān)鍵詞:方城慈竹;新種;河南;中國
方城慈竹(自擬) 窩竹(河南方城)新種 圖1~8
Neosinocalamus fangchengensis Yi et J.Y.Shi,sp.nov.Pl.1~8
Species similis N.Neosinocalamus affinis(Rendle)Keng f.,sed turionibus luteolo-longitudinali-striatis;internodiis juventute farinosis,interdum luteolo-longitudinali-striatis;lignis tenuibus;laminis vaginarum linearibus vel linearitriangulatis;laminis foliorum dorso glabris defert.
Arboreibambusae.Rhizomatasympodiali-caespitosae.Culmi 12 m~14 m alti,3 cm~4 cm diam.,apice longi-demissi,41~43-nodis,internodiis 40~44 cm longis,c.20 cm basi longis,cylindricis,huad fossuatis,levigatis,glabris,primo leviter farinosis sed infra nodos vaginarum crassiuscili-farinosis,cinereo-viridibus,cavis,exiili-lingo,2~4(5)mm crasso,medullis obtritis;cicatrices vaginarum prominentes,purpureobrunneae,glabrae;nodi culmorum plani;intranodiis 2 mm~3 mm altis,glabris.Gemma culmi complanatipersicaria,glabra..Ramificationibus altioribus,multis,oblique patulis,raminis crassis ad 1.7m longis,4 mm ~5 mm diametro,laterli-raminis gracilibus,1 mm~2 mm crassis,oblique patentibus.Vaginae culmorum celeriter delapsae,coriaceae,quam internodiis brevioribus,dorso sparse brunneo-adpresso-setulosae,leviter longitudinali-nervilis,margine huad ciliatae;auriculae et fimbriae nullae;ligulae prope truncatae,primum purpureae,curvatae,2 mm~2.5 mm altae,fimbriae confertae,complanatae,primo purpureae,5 mm~12 mm longae;laminae lineares,reflexae,8 cm~18 cm longae,1.2 cm~2 cm latae,glabrae,margine serrulatae.
Folia 8~13 in quoque ramulo;vaginae foliorum viridipurpureae vel virides,glabrae,superne maniferste longitudinaliter porcatae,haud ciliatae;auriculae et setis oralibus nullae;ligulae curvae,purpureo-brunneae,glabrae,c.1.5 mm altae;petiole chlorotici,glabri,1.5 mm~2 mm longi;laminae lineales vel lineali-lanceolatae,virides,papyraceae,glabrae,16 cm~25 cm longae,2.5 cm~4 cm latae,basi cuneatae,apice longe acuminatae,nervis secundariis 7~9-jugis,nervillis transversis rectangularibus,margine serrulatae.Inflorescentia ignota.Turiones Julio vel Augusto germinantes.
Henan(河南):Fangcheng(方城),Chengguan Town(城關(guān)鎮(zhèn)),Yard of Civil Administration Bureau(民政局大院),E112.99599°,N33.25822°,Alt.161 m,Cultiv.,2015-07-27,J.Y.Shi(史軍義)15002 (holotypus,SAUD=SIFS);Same locality,2015-07-27,J.Y.Shi(史軍義)15003,and 2014-12-19,J.Y.Shi(史軍義)14002.
喬木狀竹類。地下莖合軸叢生型。稈高12 m ~14 m,直徑3 cm~4 cm,梢部彎曲長下垂;全稈具41節(jié)~43節(jié),節(jié)間長40 cm~44 cm,基部節(jié)間長約20 cm,圓筒形,分枝一側(cè)無溝槽,平滑,無毛,初時微被薄白粉質(zhì)(節(jié)下被較厚的白粉),中空,竹壁甚薄,厚2 mm~4(5)mm,髓為鋸屑狀;籜環(huán)隆起,紫褐色,無毛;稈環(huán)平;節(jié)內(nèi)高2 mm~3 mm,無毛,被白粉。稈芽扁桃形,無毛。稈分枝習(xí)性較高,始于稈中上部,每節(jié)具多枚枝條,斜展,主枝長達(dá)1.7 m,直徑4 mm~5 mm,側(cè)枝纖細(xì),直徑1 mm~2 mm,斜展。筍淺綠色,被稀疏棕色棕色貼生刺毛,常有淡黃色縱條紋。稈籜早落,革質(zhì),短于節(jié)間,背面被稀疏棕色貼生短刺毛,微顯細(xì)縱肋,無緣毛;籜耳缺失,無繸毛;籜舌近截平形,初時紫色,高2 mm~2.5 mm,邊緣繸毛密,扁平,初時紫褐色,長5 mm~12 mm;籜片線形或線狀三角形,外翻,長8 cm~18 cm,1.2 cm~2 cm,無毛,邊緣具小鋸齒。小枝具葉8枚~13枚;葉鞘綠紫色至綠色,無毛,上部縱脊顯著,無緣毛;葉耳及鞘口繸毛缺失;葉舌弧形,紫褐色,無毛,高約1.5 mm;葉柄淡綠色,無毛,長1.5 mm~2 mm,;葉片線形或線狀披針形,綠色,紙質(zhì),無毛,長16 cm~25 cm,寬2.6 cm~4 cm,基部楔形,先端長漸尖,次脈7對~9對,小橫脈形成長方形,邊緣具小鋸齒。花枝未見。筍期7月~8月。
本種近似慈竹Neosinocalamus affinis(Rendle)Keng f.,不同區(qū)別在于筍具淡黃色縱條紋;幼稈節(jié)間被白粉,無毛,有時具淡黃色縱條紋;稈壁?。换X片線形或線狀披針形;葉片下面無毛,小橫脈組成長方形,易于區(qū)別。
慈竹屬原為僅有模式種慈竹Neosinocalamus affinis(Rendle)Keng f.的單種竹屬,它以四川盆地為分布中心,向四周省份放射分布,東部至湖北西部和湖南西部,東南部至貴州,南入云南東部、北部和西部,北達(dá)陜西南部。地理坐標(biāo)北緯24°30′~33° 10′,東經(jīng)99°.30′~109°5′,是我國叢生竹類為數(shù)不多的分布最廣竹種之一,更是集筍用、材用及庭園綠化和觀賞等的重要經(jīng)濟竹種。方城慈竹的發(fā)現(xiàn),為這個屬增添了新成員,對進(jìn)一步研究慈竹屬的起源和進(jìn)化增加了新內(nèi)容。我國大型叢生竹類不耐寒,都生于華南、西南的低海拔地區(qū),目前知道僅有孝順竹Bambusa multiplex(Lour.)Raeuschel ex J.A.et J.H.Schult.能引種到北緯33°~34°的河南方城縣和秦嶺以北的陜西周至縣的樓觀臺栽培,基本不受凍害,冬季生長比較正常。方城慈竹這個種出現(xiàn)在北亞熱帶的漢水流域西部,這種大型叢生竹種的發(fā)現(xiàn),為我們深入研究竹類起源和發(fā)展提供了新方向,也為竹類生產(chǎn)推廣開辟了新途徑。
本種耐寒力強,在較長時間-5℃的冰雪天里不受凍害,為漢水流域的一個特有大型竹種,值得推廣繁殖。
方城慈竹用于城市園林綠化,鄉(xiāng)村房舍美化栽培,作圍籬和小家具編制等用。
致謝 我們在方城慈竹的調(diào)查和標(biāo)本采集過程中,得到河南方城縣的毛玉中、相天俊、翟大樹和鄭春和等先生的鼎力幫助和支持,在此對他們表示衷心感謝!
參考文獻(xiàn):
[1] 耿以禮中國主要禾本科植物屬種檢索表[M].北京:科學(xué)出版社,1957:6~7,15~17.
[2] 耿以禮.中國主要植物圖說·禾本科[M].北京:科學(xué)出版社,1959:63~77,圖43a,43b,44,45a,45b,46,47a,47b,48a,48b,49a,49b,50,51,52a,52b.
[3] 耿伯介我國竹類植物研究之一——慈竹屬[J].南京大學(xué)學(xué)報,1962,1962(1):27~46.
[4] 耿伯介.世界竹亞科各屬的考訂(之四)[J].竹子研究匯刊,1983,2(2):12.
[5] 藍(lán)開敏.貴州植物志第五卷[M].成都:四川民族出版社,1988:278,圖版92.
[6] 徐永椿.云南樹木圖志·下冊[M].昆明:云南科技出版社,1991:1384~1386.
[7] 朱石鱗,馬乃訓(xùn),傅懋毅.中國竹類植物圖志[M].北京:中國林業(yè)出版社,1994:64~66.
[8] 耿伯介,王正平.中國植物志第九卷第一分冊[M].北京:科學(xué)出版社,1996:131~136.
[9] 易同培.四川竹類植物志[M].北京:中國林業(yè)出版社,1997:76~80.
[10] 易同培.四川植物志第十二卷[M].成都:四川民族出版社,1998:54~58.
[11] 李增耀,楊宇明.云南紅河竹類圖志[M].昆明:云南人民出版社,2004:50.
[12] 中國科學(xué)院昆明植物研究所.云南植物志第九卷[M].北京:科學(xué)出版社,2003:8~30,118~143.
[13] 易同培,史軍義等.中國竹類圖志[M].北京:科學(xué)出版社,2008:166~171.
[14] 易同培,馬麗莎等.中國竹亞科屬種檢索表[M].北京:科學(xué)出版社,2009:52~53.
[15] 史軍義,易同培等.中國觀賞竹[M].北京:科學(xué)出版社,2012:305~308.
[16] 慈竹一新變型和鐮序竹屬新異名[J].四川林業(yè)科技,2014,35(4):13~16.
[17] Wu Zhengyi and Peter H.Raven.Flora of China,Vol.22.[M].Beijing:Science Press&St.Louis:Missouri Botanical Garden Press,2006:34.
A New Species of Neosinocalamus Keng f.in Henan,China
YI Tong-pei1Shi Jun-yi2MA Li-sha1YANG Lin1DAI Mei-ling3GAO Gui-chun4
(1.Dujiangyan .Campus,Sichuan Agricultural University,Dujiangyan 611830;
2.Flower Research and Development Center of Southwest China,Chinese Academy of Forestry,Kunming 650224;
3.Fangcheng GeneralLabour Union,F(xiàn)angcheng 473200,Henan;4.Fangcheng Civil Administration Bureau,F(xiàn)angcheng 473200,Henan)
Abstract:This paper reported a new species of Neosinicalamus Keng f.in China.Neosinocalamus fangchengensis Yi et J.Y.Shi was collected from Fangcheng County of Southwestern Henan.Cultured.
Key words:Neosinocalamus fangchengensis Yi et J.Y.Shi,New species,Henan,China
中圖分類號:S759
文獻(xiàn)標(biāo)識碼:A
文章編號:1003-5508(2016)02-0001-03
doi:10.16779/ j.cnki.1003-5508.2016.02.001
收稿日期:2016-02-16
作者簡介:易同培(1934-),男,研究員,從事植物學(xué)、樹木學(xué)和竹類植物的教學(xué)與研究工作。