張俊波,江 可,劉祈猛,肖夢萍,胡頌平,胡殿明
?
江西廬山自然保護區(qū)大型真菌資源收集及調(diào)查
張俊波,江 可,劉祈猛,肖夢萍,胡頌平,胡殿明*
(江西農(nóng)業(yè)大學(xué) 生物科學(xué)與工程學(xué)院,江西 南昌 330045)
對江西廬山自然保護區(qū)內(nèi)大型真菌資源進行調(diào)查,共采集標(biāo)本270余份,采用經(jīng)典分類學(xué)與分子系統(tǒng)學(xué)研究方法,鑒定子囊菌門4目4科5屬8種,擔(dān)子菌門9目32科69屬170種,合計178種;其中腐生菌78種,寄生菌3種,菌根菌97種;食用菌79種,藥用菌13種,食藥兩用菌9種,毒菌31種;通過分離純化共獲得菌株74株。重復(fù)多次調(diào)查以及整合現(xiàn)有廬山大型真菌研究報道,對摸清江西省大型真菌家底具有重要意義。
分類;擔(dān)子菌;子囊菌;真菌多樣性
江西省廬山自然保護區(qū)自古以來就有“匡廬奇秀甲天下”的美譽,是我國著名的風(fēng)景區(qū)和旅游圣地[1]。地處于江西省北部,東經(jīng)115°52′~116°04′,北緯29°25′~29°40′[2-3]。北臨長江,鄱陽湖東南方,長約25 km,寬約10 km,總面積達250 km2,區(qū)域內(nèi)達99座山峰,主峰為大漢陽峰,海拔1 474 m[4-6]。
廬山屬于東部亞熱帶東南季風(fēng)氣候,整個區(qū)域內(nèi)眾多湖泊,且地勢陡峻,溝谷交替,致使其具有許多氣候上的特征,一般山麓和低丘陵屬于長江流域的濕潤氣候區(qū),雨量充沛,在海拔800 m以上的丘陵則屬于山地溫和氣候區(qū),年均降水量在1 900 mm以上,其中在5—8月期間,占全年降水量的70%左右,年平均氣溫為11.4 ℃[1-2,4]。廬山植被繁茂,屬于濕潤的常綠闊葉林,還有部分為亞熱帶北部的夏綠林帶的植被成分[2,4]。植被比較復(fù)雜,植物資源非常豐富,大量分布著亞熱帶針葉林、亞熱帶常綠闊葉林、落葉常綠闊葉混交林、亞熱帶竹林、灌木和灌草叢等[2, 6],森林覆蓋率大,林下殘落物層厚,表土腐殖質(zhì)深,致使有機質(zhì)含量高,諸多優(yōu)良條件讓廬山成為大型真菌的溫床,為大型真菌的生長繁殖提供了必要的條件,孕育著豐富的大型真菌資源。
本研究于2016年10月、2017年6、8、9月先后赴廬山自然保護區(qū)展開大型真菌資源調(diào)查,采集的標(biāo)本均保存于江西農(nóng)業(yè)大學(xué)真菌標(biāo)本館 (HFJAU)。
整個廬山區(qū)域內(nèi)采用踏查方式采集標(biāo)本,調(diào)查范圍包括保護區(qū)不同植被群落類型區(qū)域和不同海拔高度區(qū)域,把所有采集的大型真菌子實體現(xiàn)場拍攝照片并采集,將標(biāo)本的生境、習(xí)性以及基質(zhì)等相關(guān)信息詳細的記錄,最后把完整的標(biāo)本帶回實驗室進一步研究。
采集帶回實驗室的新鮮子實體,通過組織分離和孢子彈射的方法分離菌株,最終純化保藏。剩余子實體取一部分制作硅膠干標(biāo)本用于基因測序組,其余直接烘干制成干標(biāo)本保藏。
1.3.1 組織分離法 將子實體的外表雜質(zhì)清理干凈,從菌蓋中央將子實體分為兩半,取菌蓋與菌柄連接處的組織,接種至PDA培養(yǎng)基,萌發(fā)后純化。
1.3.2 孢子彈射法 在比培養(yǎng)皿大的濾紙中央打0.2~0.5 cm小孔,滅菌后待用;取清理干凈的比濾紙孔稍大的子實體菌蓋,放置于濾紙孔上,菌褶朝下,放置于培養(yǎng)基上。幾小時后取出子實體和濾紙,培養(yǎng)至萌發(fā)后純化。
1.3.3 硅膠標(biāo)本 用衛(wèi)生紙包住2 cm大小的子實體,裝入自封袋中,加入適量變色硅膠后封口。
廣泛查閱大型真菌相關(guān)的彩色圖譜及分類學(xué)專著[4-5,7-13],利用觀察宏觀特征和顯微結(jié)構(gòu)觀察相結(jié)合的方法,對采集標(biāo)本進行鑒定,正確界定科名、屬名和種名,并對其經(jīng)濟應(yīng)用價值和生態(tài)習(xí)性等進行歸納統(tǒng)計。
本研究以分離得到的純菌株為材料,采用CTAB法提取總DNA[7]。提取過程直接采用Mix混合試劑,PCR擴增引物為:ITS1(TCCGTAGGTGAACCTGCGG)和ITS4(TCCTCCGCTTATTGATATGC)[14]。PCR擴增條件為95 ℃預(yù)變性5 min,95 ℃變形40 s,50 ℃退火40 s,72 ℃延伸1 min,35個循環(huán),72 ℃后延伸10 min,10 g/L瓊脂糖凝膠電泳分析擴增結(jié)果;電泳回收PCR產(chǎn)物,使用了2xDNA PCRMasterMix(MT201)、瓊脂糖凝膠純化回收試劑盒(DH101)回收PCR產(chǎn)物。PCR產(chǎn)物送北京博邁德生物有限公司測序,使用美國ABI公司測序儀器(ABI 3030XL)及測序試劑盒(ABI BigDye Terminator v3.1)進行測序[7,15]。
共采集大型真菌標(biāo)本270余份,合計共鑒定178個種(表1),其中腐生菌78種,寄生菌3種,菌根菌97種;食用菌79種,藥用菌13種,食藥兩用菌9種,毒菌31種(表2),分離純化獲得菌株74株。鑒定子囊菌門4目4科5屬8種(表3),擔(dān)子菌門9目32科69屬170種(表4)。
表1 大型真菌科、屬、種統(tǒng)計
表2 不同生長習(xí)性和經(jīng)濟價值真菌數(shù)量統(tǒng)計
表3 子囊菌門
表4 擔(dān)子菌門
*美洲蜜環(huán)菌Armillariastraminea var. americana Mitchel & A.H. Sm. ArmillariaPhysalacriaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0254 假蜜環(huán)菌Armillariellatabescens (Scop.) SingerArmillariaPhysalacriaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0482、0485、0533(JAUCC2425、2428、2448) *Aureoboletusvenustus Fang Li, Kuan Zhao & Qing Li DengAureoboletusBoletaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0470、0474 *擬美柄薄瓤牛肝菌Baorangiapseudocalopus (Hongo) G. Wu & Zhu L. YangBaorangiaBoletaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0476 *黃褐色孢菌Callistosporiumluteo-olivaceum (Berk. & M.A. Curtis) SingerCallistosporiumTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0307(JAUCC1499) *粟粒皮禿馬勃Calvatiaboninensis S. Ito & S. ImaiCalvatiaAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0227(JAUCC1501) 頭狀禿馬勃Calvatiacraniiformis (Schwein.) Fr.CalvatiaAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0219、0239、0281、0559(JAUCC1415、1419、1502、1593) 大禿馬勃Calvatiagigantea (Batsch) LloydCalvatiaAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0211(JAUCC1410、1436、1437) *紅黃馬勃Calvatiarubroflava (Cragin) LloydCalvatiaAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0276、0448(JAUCC2419) 褐孢大禿馬勃Calvatiasaccata (Vahl) MorganCalvatiaAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0244(JAUCC1425) *白雞油菌Cantharellussubalbidus A.H. Sm. & MorseCantharellus CantharellaceaeCantharellalesAgaricomycetesHFJAU0557 冠鎖瑚菌Clavulinacristata (Holmsk.) J. Schr?t.ClavulinaClavulinaceaeCantharellalesAgaricomycetesHFJAU0504 *亞白杯傘Clitocybecatinus (Fr.) Quél.ClitocybeTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0259 *毒杯傘Clitocybecerussata (Fr.) P. Kumm.ClitocybeTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0261、0289(JAUCC1504) *黃白杯傘Clitocybegilva (Pers.) P. Kumm. ClitocybeTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0313、0509 續(xù)表4 種名屬科目綱標(biāo)本號(菌株號) 中文名拉丁名 *乳酪金錢菌Collybiabutyracea (Bull.) P. Kumm.Collybia TricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0292 *堇紫金錢菌Collybiaiocephala (Berk. & M.A. Curtis) SingerCollybia TricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0231(JAUCC1422) 絲光鈸孔菌Coltriciacinnamomea (Jacq.) MurrillColtriciaHymenochaetaceaeHymenochaetalesAgaricomycetesHFJAU0446、0546 家園鬼傘Coprinusdomesticus (Bolton) GrayCoprinusAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0294 云芝Coriolusversicolor (L.) Quél. CoriolusPolyporaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0224 *黃棕絲膜菌Cortinariuscinnamomeus (L.) GrayCortinariusCortinariaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0314 *黃花絲膜菌Cortinariuscrocolitus Quél. CortinariusCortinariaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0432 *白柄絲膜菌Cortinariusvarius (Schaeff.) Fr.CortinariusCortinariaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0279 粘銹耳Crepidotusmollis (Schaeff.) StaudeCrepidotusInocybaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0260 *乳白蛋巢菌Crucibulumlaeve (Huds.) KamblyCrucibulumAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0461 白被黑蛋巢菌Cyathuspallidus Berk. & M.A. CurtisCyathusAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0431 茶色擬迷孔菌Daedaleopsisconfragosa (Bolton) J. Schr?t.DaedaleopsisPolyporaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0246 *紫帶擬迷孔菌Daedaleopsispurpurea (Cooke) Imazeki & AoshimaDaedaleopsisPolyporaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0558 *紅擬迷孔菌Daedaleopsisrubescens (Alb. & Schwein.) ImazekiDaedaleopsisPolyporaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0230(JAUCC1434) *易脆裂齒菌Dentipellisfragilis (Pers.) DonkDentipellisHericiaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0443 黃裙竹蓀Dictyophoramulticolor Berk. & BroomeDictyophoraPhallaceaePhallalesAgaricomycetesHFJAU0466 *白柄粉褶菌Entolomaalbipes HeslerEntolomaEntolomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0252(JAUCC1440) 樹舌靈芝Ganodermaapplanatum (Pers.) Pat.Ganoderma GanodermataceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0225、0414(JAUCC1411、1431) *花形地星Geastrumfloriforme Vittad.GeastrumGeastraceaeGeastralesAgaricomycetesHFJAU0291 *Geastrumpusillipilosum J.O. Sousa, Alfredo, R.J. Ferreira, M.P. Martín & BaseiaGeastrumGeastraceaeGeastralesAgaricomycetesHFJAU0495 袋形地星Geastrumsaccatum Fr.GeastrumGeastraceaeGeastralesAgaricomycetesHFJAU0566 *絨皮地星Geastrumvelutinum MorganGeastrumGeastraceaeGeastralesAgaricomycetesHFJAU0467 *橘黃裸傘Gymnopilusspectabilis (Fr.) SingerGymnopilusHymenogastraceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0255 白蠟傘Hygrophoruseburneus (Bull.) Fr.HygrophorusHygrophoraceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0232 *純白蠟傘Hygrophorusligatus (Fr.) Fr. HygrophorusHygrophoraceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0270 *小黃褐絲蓋傘Inocybeauricoma (Batsch) Sacc.InocybeInocybaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0215 *粗鱗絲蓋傘Inocybecalamistrata (Fr.) GilletInocybeInocybaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0442 *污白絲蓋傘Inocybegeophylla (Bull.) P. Kumm.InocybeInocybaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0299、0300、0516 *土黃絲蓋傘Inocybegodeyi GilletInocybeInocybaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0297 *瘤孢絲蓋傘Inocybenodulosospora KobayasiInocybeInocybaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0303 *虎斑紋絲蓋傘Inocybetigrina R. HeimInocybeInocybaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0296 輻射狀纖孔菌Inonotusradiatus (Sowerby) P. Karst.InonotusHymenochaetaceaeHymenochaetalesAgaricomycetesHFJAU0491(JAUCC2431) 絲光薄纖孔菌Inonotustabacinus (Mont.) G. Cunn. InonotusHymenochaetaceaeHymenochaetalesAgaricomycetesHFJAU0235 *日本考巴菌Kobayasianipponica (Kobayasi) S. Imai & A. Kawam.KobayasiaPhallaceaePhallalesAgaricomycetesHFJAU0308(JAUCC1500) *黃汁乳菇Lactariuschrysorrheus Fr.LactariusRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0523 松乳菇Lactariusdeliciosus (L.) GrayLactariusRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0257、0493、0503(JAUCC2432、2433) *肉桂色乳菇Lactariushelvus (Fr.) Fr.LactariusRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0536 *橫斷山乳菇Lactariushengduanensis X.H. WangLactariusRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0517 續(xù)表4 種名屬科目綱標(biāo)本號(菌株號) 中文名拉丁名 稀褶乳菇Lactariushygrophoroides Berk. & M.A. CurtisLactariusRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0258(JAUCC1497) *亮色乳菇Lactariuslaeticolor (S. Imai) Imazeki ex HongoLactariusRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0278(JAUCC1498) 紫丁香乳菇Lactariuslilacinus Fr.LactariusRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0304 *細致乳菇Lactariusmitissimus (Fr.) Fr. LactariusRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0262、0445(JAUCC1421) 蒼白乳菇Lactariuspallidus Pers. LactariusRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0306 辣乳菇Lactariuspiperatus (L.) Pers.LactariusRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0288 硫黃菌Laetiporussulphureus (Bull.) MurrillLaetiporusFomitopsidaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0492 *櫟疣柄牛肝菌Leccinumquercinum PilátLeccinumBoletaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0322(JAUCC1428) 虎皮香菇Lentinustigrinus (Bull.) Fr.LentinusPolyporaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0290 *肉色香蘑Lepistairina (Fr.) H.E. BigelowLepistaTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0273 紫丁香蘑Lepistanuda (Bull.) Cooke LepistaTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0263(JAUCC1496) *純黃白鬼傘Leucocoprinusbirnbaumii (Corda) Sing.LeucocoprinusAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0415 *長刺馬勃Lycoperdonechinatum Pers.LycoperdonAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0247 *白鱗馬勃Lycoperdonmammiforme Pers.LycoperdonAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0250 網(wǎng)紋馬勃Lycoperdonperlatum Pers.LycoperdonAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0243(JAUCC1414) 小馬勃Lycoperdonpusillum BatschLycoperdonAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0228(JAUCC1441) *長柄梨形馬勃Lycoperdonpyriforme var. excipuliforme (Scop.) Desm.LycoperdonAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0287(JAUCC1417) 白刺馬勃Lycoperdonwrightii Berk. & M.A. CurtisLycoperdonAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0241(JAUCC1418) *褐離褶傘Lyophyllumfumosum (Pers.) P.D. OrtonLyophyllumLyophyllaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0541 *墨染離褶傘Lyophyllumsemitale (Fr.) KühnerLyophyllumLyophyllaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0274(JAUCC1427) 高大環(huán)柄菇Macrolepiotaprocera (Scop.) SingerMacrolepiotaAgaricaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0553 *乳白黃小皮傘Marasmiusbekolacongoli Beeli MarasmiusMarasmiaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0457 *膜蓋小皮傘Marasmiuscohortalis var. hymeniicephalus (Speg.) SingerMarasmiusMarasmiaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0311 絨柄小皮傘Marasmiusconfluens (Pers.) P. Karst.MarasmiusMarasmiaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0268 *紅柄小皮傘Marasmiuserythropus (Pers.) Fr.MarasmiusMarasmiaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0429
大蓋小皮傘Marasmiusmaximus HongoMarasmiusMarasmiaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0411 硬柄小皮傘Marasmiusoreades (Bolton) Fr.MarasmiusMarasmiaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0240、0277、0283、 0462(JAUCC1429) *盾狀小皮傘Marasmiuspersonatus Berk. & M.A. CurtisMarasmiusMarasmiaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0253、0264 *近條柄铦囊蘑Melanoleucasubstrictipes KühnerMelanoleucaTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0269 *盔蓋小菇Mycenagalericulata (Scop.) Gray MycenaMycenaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0425(JAUCC2416) 粉色小菇Mycenarosea GrambergMycenaMycenaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0242 艾類小齒菌Mycoleptodonoidesaitchisonii (Berk.) Maas Geest. MycoleptodonoidesMeruliaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0212、0428 *單生韌傘Naematolomadispersum (Quél.) P. Karst.NaematolomaHymenogastraceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0318 簇生黃韌傘Naematolomafasciculare (Huds.) P. Karst.NaematolomaHymenogastraceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0540、0563(JAUCC2454、2455) *土黃韌傘Naematolomagracile HongoNaematolomaHymenogastraceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0272、0521 *鱗蓋韌傘Naematolomasquamosum (Pers.) SingerNaematolomaHymenogastraceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0519 磚紅韌傘Naematolomasublateritium (Fr.) P. Karst.NaematolomaHymenogastraceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0236、0320(JAUCC1416、1430) 續(xù)表4 種名屬科目綱標(biāo)本號(菌株號) 中文名拉丁名 *純白稀管菌Oligoporusobductus (Berk.) Gilb. & RyvardenOligoporusFomitopsidaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0490 寬褶奧德蘑Oudemansiellaplatyphylla (Pers.) M.M. MoserOudemansiellaPhysalacriaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0408、0416 *絨奧德蘑Oudemansiellapudens (Pers.) Pegler & T.W.K. YoungOudemansiellaPhysalacriaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0455、0526(JAUCC2422) 長根奧德蘑Oudemansiellaradicata (Relhan) SingerOudemansiellaPhysalacriaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0435、0465 *鱗柄長根奧德蘑Oudemansiellaradicata var. furfuracea (Peck) Pegler & T.W.K. OudemansiellaradicataOudemansiellaPhysalacriaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0512 革耳Panusrudis Fr.Panus PolyporaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0217 *毛柄網(wǎng)褶菌Paxillusatrotomentosus (Batsch) Fr.PaxillusPaxillaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0218(JAUCC1423) *暗色光柄菇Pluteusatricapillus (Batsch) Fayod.PluteusPluteaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0430、0437 黃多孔菌Polyporuselegans Bull.PolyporusPolyporaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0293 白黃小脆柄菇Psathyrellacandolleana (Fr.) Maire PsathyrellaPsathyrellaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0222、0316、 0422、0433 *乳褐小脆柄菇Psathyrellalactobrunnescens A.H. Sm.PsathyrellaPsathyrellaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0251 氈毛小脆柄菇Psathyrellavelutina (Pers.) SingerPsathyrellaPsathyrellaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0452 小假鬼傘Pseudocoprinusdisseminatus (Pers.) KühnerPseudocoprinusPsathyrellaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0280 *古巴光蓋傘Psilocybecubensis (Earle) SingerPsilocybeHymenogastraceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0295 *Retiboletusfuscus (Hongo) N.K. Zeng & Zhu L. YangRetiboletusBoletaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0497(JAUCC2437) *擬淡灰褐色網(wǎng)柄牛肝菌Retiboletuspseudogriseus N.K. Zeng & Zhu L. YangRetiboletusBoletaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0469 毒粉褶菌Rhodophyllussinuatus (Bull.) Quél. RhodophyllusEntolomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0312 *冷杉紅菇Russulaabietina PeckRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0305 銅綠紅菇Russulaaeruginea Lindblad ex Fr.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0489、0530(JAUCC2430) 粉粒白菇Russulaalboareolata HongoRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0213 *葡紫紅菇Russulaazurea Bres.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0436 *褐紫紅菇Russulabrunneoviolacea CrawshayRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0484、0511(JAUCC2426、2427) 梨紅菇Russulacyanoxantha (Schaeff.) Fr.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0439 大白菇Russuladelica Fr.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0220、0487 密褶黑菇Russuladensifolia Secr. ex GilletRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0284(JAUCC1433) 莧菜紅菇Russuladepallens Fr.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0453(JAUCC2420) 淡綠紅菇Russulaheterophylla var. chlora GilletRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0488(JAUCC2429) *全緣形紅菇Russulaintegriformis SarnariRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0494(JAUCC2434) 白菇Russulalactea Fr.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0234、0417 *黃紅菇Russulalutea (Huds.) Gray RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0301 絨紫紅菇Russulamariae PeckRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0419 *污黃紅菇Russulametachroa HongoRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0271、0486 稀褶黑菇Russulanigricans Fr.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0513 蜜黃紅菇Russulaochroleuca Fr.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0555(JAUCC2449) *沼澤紅菇Russulapaludosa Britzelm.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0499 *紫紅菇Russulapunicea W.F. ChiuRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0501、0531 玫瑰紅菇Russularosacea (Pers.) GrayRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0564 續(xù)表4 種名屬科目綱標(biāo)本號(菌株號) 中文名拉丁名 *紅色紅菇Russularosea Quél. RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0310(JAUCC1424) *辣紅菇Russulasardonia Fr.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0444、0464(JAUCC2417) 粉紅菇Russulasubdepallens PeckRussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0256、0275、0413 *黑紫紅菇Russulaundulata Velen.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0426 *黃孢紅菇Russulaxerampelina (Schaeff.) Fr.RussulaRussulaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0309 杯狀韌革菌Stereumcyathoides Henn.StereumStereaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0321 *皺韌革菌Stereumrugosum Pers.StereumStereaceaeRussulalesAgaricomycetesHFJAU0319 *黃銅綠球蓋菇Strophariaaeruginosa (Curtis) Quél. StrophariaHymenogastraceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0298、0302(JAUCC1413、2415) 華南乳牛肝菌Suillusplacidus (Bonord.) SingerSuillusSuillaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0565 *虎皮乳牛肝菌Suillusspraguei (Berk. & M.A. Curtis) KuntzeSuillusSuillaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0286、0480(JAUCC2414) *粘蓋鄧氏牛肝菌Tengioboletusglutinosus G. Wu & Zhu L. YangTengioboletusBoletaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0407 干巴革菌Thelephoraganbajun M. ZangThelephoraThelephoraceaeThelephoralesAgaricomycetesHFJAU0554 *赭肉色栓菌Trametesinsularis MurrillTrametesPolyporaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0440 乳白栓菌Trameteslactinea (Berk.) Sacc.TrametesPolyporaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0282、0438 *絲蓋口蘑Tricholomainocybeoides A. PearsonTricholomaTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0245 *草黃口蘑Tricholomalascivum (Fr.) GilletTricholomaTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0214、0427 *黑鱗擬口蘑Tricholomopsisnigra (Petch) PeglerTricholomopsisTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0520 *赭紅擬口蘑Tricholomopsisrutilans (Schaeff.) Singer TricholomopsisTricholomataceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0532(JAUCC2446、2447) *小孢粉孢牛肝菌Tylopilusmicrosporus S.Z. Fu, Q.B. Wang & Y.J. YaoTylopilusBoletaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0481、0542 *新苦粉孢牛肝菌Tylopilusneofelleus HongoTylopilusBoletaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0237、0472、0479(JAUCC1426、1438、1439) *環(huán)紋干酪菌Tyromyceszonatulus (Lloyd) ImazekiTyromycesPolyporaceaePolyporalesAgaricomycetesHFJAU0456 絨蓋牛肝菌Xerocomussubtomentosus (L.) Quél.XerocomusBoletaceaeBoletalesAgaricomycetesHFJAU0412 褐黃干臍菇Xeromphalinacauticinalis (Fr.) Kühner & MaireXeromphalinaMycenaceaeAgaricalesAgaricomycetesHFJAU0451
標(biāo)注“*”的為江西新記錄
通過對廬山自然保護區(qū)大型真菌標(biāo)本的采集,共鑒定大型真菌36科,74屬,178種(表1),其中紅菇科種類最多,有35種,占全部種類的19.7%;傘菌科21種,占總數(shù)的11.8%;口蘑科13種,占總數(shù)的7.3%;3科真菌種數(shù)占總數(shù)的38.8%。
按不同的生長習(xí)性劃分(表2),腐生菌78種,占總數(shù)的43.8%,外生菌根菌97種,占總數(shù)的54.5%;寄生菌3種,占總數(shù)的1.7%。外生菌根菌物種數(shù)量過半占絕對優(yōu)勢,這可能是因為廬山植被資源豐富多樣,且環(huán)境優(yōu)良,為菌根菌提供了適宜的生長環(huán)境。按經(jīng)濟價值劃分,廬山保護區(qū)內(nèi)大型真菌包括食用菌79種,占總數(shù)的44.4%;藥用菌13種,占總數(shù)的7.3%;食藥用菌9種,占總數(shù)的5.1%;有毒菌31種,占總數(shù)的17.4%。
表5 廬山研究報道中本研究未采集到的種類
中文名拉丁名中文名拉丁名 雙環(huán)林地菇Agaricus placomyces Peck皺皮乳菇Lactariuscorrugis Peck 紫菇Agaricusrubellus (Gillet) Sacc.紅汁乳菇Lactariushatsudake Nobuj. Tanaka 林地蘑菇Agaricussilvaticus Schaeff.劣味乳菇Lactariusinsulsus (Fr.) Fr. 橙蓋鵝膏菌Amanitacaesarea (Scop.) Pers.暗褐乳菇Lactariuslignyotus Fr. 圈托柄菇(灰圈托柄菇)、金龐鵝膏Amanitainaurata Secr.多汁乳菇Lactariusvolemus (Fr.) Fr. 蛤蟆鵝膏菌Amanitamuscaria (L.) Lam.樺革裥菌Lenzitesbetulinus (L.) Fr. 褚蓋傘(赫蓋鵝膏)Amanitarubescens Pers.三色革裥菌Lenzitestricolor (Bull.) Fr. 角鱗白傘(角鱗白鵝膏)Amanitasolitaria (Bull.) Fr.冠狀環(huán)柄菇Lepiotacristata (Bolton) P. Kumm. 印花鵝膏菌Amanita sp.紅環(huán)柄菇Lepiotafriesii (Lasch) Quél. 角鱗灰鵝膏Amanitaspissacea S. Imai高環(huán)柄菇Lepiotaprocera (Scop.) Gray 紋緣鵝膏Amanitaspreta (Peck) Sacc. 褐鱗環(huán)柄菇Lepiotaprominens Sacc. 平緣托柄菇Amanitavolvata (Peck) Lloyd梨形灰包(梨形馬勃)Lycoperdonpyriforme Schaeff. 蜜環(huán)菌Armillariamellea (Vahl) P. Kumm.安絡(luò)小皮傘Marasmiellusandrosaceiformis Singer 木耳Auriculariaauricula (L.) Underw.臍頂皮傘Marasmiuschordalis Fr. 虎皮假牛肝菌Boletinuspictus Peck密褶皮傘(嗜櫟小皮傘)Marasmiusdryophilus (Bull.) P. Karst. 松林小牛肝菌(松林假牛肝菌)Boletinuspinetorum (W.F. Chiu) Teng純黃小孔菌Microporusluteus (Blume & T. Nees) Pat. 黃皮牛肝菌Boletuscrocipodius Letell.蝶形斑褶菇Panaeoluspapilionaceus (Bull.) Quél. 美味牛肝菌Boletusedulis Bull. 卷邊樁菇Paxillusinvolutus (Batsch) Fr. 苦牛肝菌Boletusfelleus Bull.森林盤菌Pezizasilvestris (Boud.) Sacc. & Traverso 拉氏牛肝菌Boletusravenelii Berk. & M.A. Curtis泡質(zhì)盤菌Pezizavesiculosa Bolton 網(wǎng)柄牛肝菌(花腳牛肝)Boletusretipes Peck紅鬼筆Phallusrubicundus (Bosc) Fr. 紫牛肝菌(紫褐牛肝菌)Bolutusviolaceofuscus W.F. Chiu針層孔菌Phellinusigniarius (L.) Quél. 紫色禿馬勃Calvatialilacina (Mont. & Berk.) Henn.白環(huán)誘傘(白環(huán)鱗傘)Pholiotapraecox (Pers.) P. Kumm. 雞油菌(杏菌)Cantharelluscibarius Fr.褶孔牛肝菌(紅黃褶孔菌)Phylloporusrhodoxanthus (Schwein.) Bres. 變色雞油菌Cantharelluslutescens Fr.糙皮側(cè)耳Pleurotusostreatus (Jacq.) P. Kumm. 薄蓋雞油菌Cantharelluslutescens Fr.粉紅褶側(cè)耳Pleurotusrhodophyllus Bres. 小雞油菌Cantharellusminor Peck灰光柄菇Pluteuscervinus (Schaeff.) P. Kumm.
食用與藥用菌共占56.8%,其中有9種為食藥兼用菌,即:金蟬花()、頭狀禿馬勃()、大禿馬勃()、紅黃馬勃()、長柄梨形馬勃(var. excipuliforme)、硬柄小皮傘()、梨紅菇()、密褶黑菇()和玫瑰紅菇(,其中金蟬花是一種具有很高價值的食藥用滋補價值,具有免疫調(diào)節(jié)、改善腎功能、調(diào)節(jié)脂類代謝、抗腫瘤、降壓、降血糖等方面的功效[16];大禿馬勃幼時可食,老后具有清熱解毒、抑菌、抗炎、解熱、解毒等作用[17-18];對這一類資源的收集能更好的研究利用其食藥用價值。長根奧德蘑()、松乳菇()、干巴革菌()等食用菌,具有較高的食用和經(jīng)濟價值,深受大眾喜歡,如干巴革耳因味道鮮美、營養(yǎng)價值高及不可栽培等原因而致其價格極高,為產(chǎn)地人們帶來可觀的經(jīng)濟收入[19],蟲草棒束孢()、細腳棒束孢()、云芝()等藥用菌,具有較高的藥用價值,如云芝,其多糖成分能提高人體免疫力,具保肝、抗癌等功效[20-21]。我國食藥用菌眾多[11],但被人們認(rèn)知利用的卻很少,亟待開發(fā)利用。
本研究分離到菌株74株,其中如虎皮乳牛肝菌()、松乳菇()、大禿馬勃()等食用菌,菌株可作為遺傳育種材料及馴化栽培的重要菌種資源;金蟬花()、細腳棒束孢()等藥用菌可用于進一步研究利用其藥用價值。
陳曄[1]、何宗智[22]、梁蘋[23]、卯曉嵐等[24]在此之前對廬山大型真菌做過研究報告[1,22-24],陳曄[1]研究表明廬山的大型真菌有202種,通過對已報到的文獻中大型真菌名錄考證,發(fā)現(xiàn)可考證到的大型真菌為159種,有43種無法考證。本研究共鑒定得到大型真菌178種,通過比較有124種是本研究未采集到的(表5),高達78%。本研究的調(diào)查結(jié)果與陳曄的研究結(jié)果之間存在的差異的主要原因可能為:研究調(diào)查相隔近30年,當(dāng)?shù)厣嘲l(fā)生變化或受采集季節(jié)性、隨機性及人為因素影響,可能制約采集的真菌物種種類,致使采集鑒定結(jié)果重復(fù)性不高。
本研究通過多年對江西省廬山自然保護區(qū)大型真菌進行跟蹤調(diào)查,由結(jié)果分析可知,大型真菌物種群落可能隨時間而發(fā)生種類變化,許多前期已報道物種現(xiàn)在難以發(fā)現(xiàn)。因此,筆者推測大型真菌的物種分布受環(huán)境影響較大,許多種類可能隨時間或環(huán)境改變而消失,因此加強真菌資源物種調(diào)查及開展真菌資源保護的任務(wù)顯得十分艱巨。
江西大型真菌資源極其豐富[7,25],已知種類多達659種[25],本研究調(diào)查發(fā)現(xiàn)江西新記錄種101種(表3、表4),因此江西目前已知種類約為760種。
[1] 陳曄, 許祖國, 張康華, 等. 廬山大型真菌的生態(tài)分布[J]生態(tài)學(xué)報, 2000, 20(4): 702-706.
[2] 陳仁鈞, 邵建章, 郭新弧. 廬山植被概況[J]生物學(xué)雜志, 1986(4): 6-11.
[3] 何宗智. 江西大型真菌資源及其生態(tài)分布[J]南昌大學(xué)學(xué)報(理科版), 1991, 15(3): 5-13.
[4] 何艾霏, 于法展, 于晨陽, 等. 江西廬山自然保護區(qū)不同森林植被下土壤的持水性能分析[J]安徽農(nóng)業(yè)科學(xué), 2011, 39(30): 18573-18575.
[5] 于法展, 張忠啟, 陳龍乾, 等. 江西廬山自然保護區(qū)主要森林植被水土保持功能評價[J]長江流域資源與環(huán)境, 2015, 24(4): 578-584.
[6] 周興文. 廬山植被研究[J]沈陽教育學(xué)院學(xué)報, 1999(2): 111-114.
[7] 張俊波, 宋海燕, 況丹, 等. 江西盤革菌一新記錄種及其樟樹感染率調(diào)查[J]生物災(zāi)害科學(xué), 2017, 40(1): 36-40.
[8] 戴玉成, 圖力古爾, 崔寶凱, 等. 中國藥用真菌圖志[M]. 哈爾濱: 東北林業(yè)大學(xué)出版社, 2012.
[9] 黃年來. 中國大型真菌原色圖鑒[M]. 北京: 中國農(nóng)業(yè)出版社, 1998.
[10] 劉旭東. 中國野生大型真菌彩色圖鑒[M]. 北京: 中國林業(yè)出版社, 2002.
[11] 卯嘵嵐. 中國的食用和藥用大型真菌[J]微生物學(xué)通報, 1989(5): 290-297.
[12] 卯曉嵐. 中國大型真菌[M]. 鄭州: 河南科技出版社, 2000.
[13] 趙繼鼎. 大型真菌分類主要參考書[J]微生物學(xué)通報, 1980(1): 49.
[14] 方毅, 胡殿明, 劉仁林. 江西武夷山自然保護區(qū)大型真菌調(diào)查初報[J]江西林業(yè)科技, 2008(5): 33-35.
[15] 胡殿明, 劉仁林. 江西武夷山自然保護區(qū)大型真菌生態(tài)分布[J]贛南師范學(xué)院學(xué)報, 2008, 29(6): 64-68.
[16] 賈身茂, 袁瑞奇, 孔維麗, 等. 藥用真菌之概念[J]中國食用菌, 2015, 34(1): 82-88.
[17] 李俊明. 大禿馬勃的自然生態(tài)及其仿生栽培初探[J]食用菌, 1989(6): 5.
[18] 游洋. 大馬勃生藥學(xué)研究[D]. 長春: 吉林農(nóng)業(yè)大學(xué), 2011.
[19] 卯曉嵐. 我國大型經(jīng)濟真菌的分布及資源評價[J]自然資源, 1988, 10(2): 79-84.
[20] 孔怡, 武曉亮, 蘭玉菲, 安秀榮. 藥用真菌云芝的研究進展[J]農(nóng)學(xué)學(xué)報, 2014, 4(2): 82-84.
[21] 李玲艷, 包海鷹. 云芝的化學(xué)成分及藥理活性研究概況[J]菌物研究, 2011(3): 180-186.
[22] 何宗智. 廬山的食用菌[J]南昌大學(xué)學(xué)報(理科版), 1987, 11(3): 9-15.
[23] 梁蘋, 孫超. 廬山野生菌調(diào)查[J]食用菌, 1979(2): 7-9.
[24] 卯曉嵐. 廬山食用菌小記[J]食用菌, 1986(2): 3-4.
[25] 張俊波, 宋海燕, 胡殿明. 江西大型真菌名錄調(diào)查初報[J]生物災(zāi)害科學(xué), 2016, 39(1): 1-13.
Investigation into Resources of Macrofungi in Lushan Nature Reserve, Jiangxi Province
ZHANG Jun-bo, JIANG Ke, LIU Qi-meng, XIAO Meng-ping, HU Song-ping, HU Dian-ming*
(College of Bioscience and Bioengineering, Jiangxi Agricultural University, Nanchang 330045, China)
A total of 270 samples were collected to study the macrofungi resources in Lushan Nature Reserve in Jiangxi Province. By combining classical taxonomy with molecular systematics methods, 178 species were identified, of which 8 species belonged to 5 genera, 4 families, 4 orders of Ascomycota, and 170 species belonged to 69 genera, 32 families, 9 orders of Basidiomycotina, Among them there were 78 species belonging to saprophytic, 3 species parasites, 97 species mycorrhizal fungi, 79 species edible fungi, 13 species medicinal fungi, 9 species edible and medicinal fungi, and 31 species toadstools. A total of 74 strains were obtained by isolation and purification. Through repeated investigations and integration of existing research reports, macrofungi resources in Lushan, Jiangxi Province, tended to be much clearer.
taxonomy; basidomycota; ascomycota; fungal diversity
Q949.32
A
2095-3704(2018)04-0275-11
2018-10-11
2018-12-04
江西省重點研發(fā)計劃項目(20161BBF60078)
張俊波(1992—),男,碩士生,主要從事大型真菌分類學(xué)研究,1051263272@qq.com;
胡殿明,副教授,博士,hudianming1@163.com。
10.3969/j.issn.2095-3704.2018.04.58
張俊波, 江可, 劉祈猛, 等. 江西廬山自然保護區(qū)大型真菌資源收集及調(diào)查[J]. 生物災(zāi)害科學(xué), 2018, 41(4): 275-285.