亚洲免费av电影一区二区三区,日韩爱爱视频,51精品视频一区二区三区,91视频爱爱,日韩欧美在线播放视频,中文字幕少妇AV,亚洲电影中文字幕,久久久久亚洲av成人网址,久久综合视频网站,国产在线不卡免费播放

        ?

        主權理論前的主權—中世紀主權理論研究

        2018-01-31 13:15:49
        蘇州大學學報(法學版) 2018年1期
        關鍵詞:法學家教皇管轄權

        郭 逸 豪

        一、問題的提出

        盧梭在《山中來信》中回應了那些攻擊他的日內瓦人,其中某些段落頗具啟發(fā)性,比如盧梭曾這樣說道:“那些高談闊論民主憲政者根本沒有區(qū)分主權和政府,立法權和行政權。”①Jean-Jacques Rousseau,The Collected Writings of Rousseau,Vol. 9,Letter to Beaumont,Letters Written from the Mountain,and Related Writings,Dartmouth College,2001,p. 257.而在西方政治思想史上,第一個區(qū)分主權和政府的人并非盧梭,公認的首創(chuàng)“主權”概念并將其從治權中分離出去的人是法國人讓·博丹(Jean Bodin)。

        博丹的主權理論從批判亞里士多德的政治學說開始。在《解史易法》(Methodus ad facilem historiarum cognitionem,1566)第六章“論共和國的形態(tài)”(Destatu Rerumpublicarum)中,博丹認為亞氏僅僅描述了政權形式,卻從未清晰定義何為“最高權力”。②Jean Bodin,Methodus ad facilem historiarum cognitionem,1610,p. 143.“quod si demus Aristotele noluisse summu imperium,sed Reipubli.Administratione significare. Illud quoq;facendu erit. Nusquam imperium summu ab eo defini.”博丹說道:“亞里士多德稱為‘政體’(κριον πολτευμα)的東西,除非能將三樣東西集中在一起,即頒布法令(decreta)、執(zhí)政(executiones)和裁判(iurisdictio)?!雹買bid:“quae Latini iussa,& imperia vocant,κριον πολτευμα significare:multo minus decreta vel executiones,in quibus iurisdictioconsistit.”圖克將這三者翻譯成“deliberation”,“choose magistrates”和“the last jurisdiction”,參見Richard Tuck,The Sleeping Sovereign. The Invention of Modern Democracy,Cambridge University Press,2016,p. 13.在《解史易法》面世十年后,博丹出版了他著名的《共和國六書》(Les Six Livres de la République,1577),并在其中首次使用法語詞“souveraineté”來定義他的“主權”,即共和國所擁有的絕對的永恒的權力。②Jean Bodin,Lex six livres de la republique,1577,p. 125.博丹認為,主權是組建或解散政府機構(les officiers)并將法律指定給任何一個人的權力。③Ibid,p. 281:“ains seulement quia la souveraineté,& toute puissance d’instituer,ou destituer les officiers,& donnet loy à chacun.”為了更好地解釋主權與治權的不同,博丹說,若主權在人民手中,但政府管理的榮耀和效益都給了貴族,那么這個國家是民主國家(主權),但卻是貴族統(tǒng)治(治權)。④Ibid,p. 282:“Et au cotrarire,si la pluspart des ciroyens tient la souveraineté,& le people done les offices honorable,loyers&benefices aux nobles seulement,come il se sist en Rome,iusques à la loy Cnuleia,il[estat sera populaire,gouverné aristocratiquement.”以羅馬史為例,博丹解釋了在兩種情形下,雖然個體擁有最高權力(summum imperium),但不意味著他就擁有“主權”。首先是獨裁官,他們的最高權力只是出于維持共和國和平的考量而暫時被賦予;⑤Ibid,p. 125-126.其次是羅馬皇帝。在談及奧古斯都時,博丹認為,奧古斯都作為元首(principauté),僅僅是民主主權或者貴族主權所指定賦予權力之人;而“元首”一詞就是“第一人”的意思,也僅意味著最適合。⑥Ibid,p. 231:“Or Principauté n’est autre chose,que l’estat populaire ou aristocratique,quia un chef qui commande à tous en particulier,& n’est que premier en nom collectif. Car le mot de Princeps,ne signifier autre chose que le premier,parlant proprement.”

        在后文藝復興時代的拉丁文文本中,“主權”和“政府”的通用拉丁文符號便是“summum imperium”和“administratio”,⑦Richard Tuck,The Sleeping Sovereign. The Invention of Modern Democracy,Cambridge University Press,2016,p. 12.博丹在《共和國六書》的拉丁文版本中解釋羅馬皇帝并不擁有主權、主權屬于共和國時,便是使用“summum imperium”。⑧Jean Bodin,De Republica libri sex,p. 187:“nam qui plus in Republica potest,cundem summum Imperium habere statuunt.”然而,博丹認為,中世紀的羅馬法學家們所持有的關于“最高權力”(summum imperium)的法學理念,即皇帝擁有最高權力,國王擁有最高權力,甚至城市也擁有最高權力是荒謬的,因為主權絕對且不可分割。因此,博丹的主權概念也被認為是為16世紀法國君主專制提供理論基礎,與加爾文的人民反抗理論相對立。⑨參見Julian H. Franklin,Jean Bodin and the Rise of Absolutist Theory,Cambridge University Press,1973;ibid,“Jean Bodin and the end of medieval constitutionalism”,in Verhandlungen der Internationalen Bodin Tagung in München,Horst Denzer ed.,C. H. Beck,1973,pp.167-186;ibid,“Sovereignty and the mixed constitution:Bodin and his Critics”,in The Cambridge History of Political Thought 1450-1700,J. H.Burns ed.,Cambridge University Press,1991,pp. 298-328.弗蘭克林認為,從《解史易法》到《共和國六書》的十年間,博丹由一個憲政主義者轉向成為了專制主義者。⑩參見Julian H. Franklin,Jean Bodin and the Rise of Absolutist Theory,Cambridge University Press,1973,p. vii.然而,在比對這兩本書的思想后會發(fā)現,博丹的思想在這十年中并未發(fā)生像弗蘭克林那樣所認為的驟變,但有兩種變化值得思想史研究者的注意:首先,他拋棄了原本深受羅馬法影響的拉丁文詞語“summum imperium”而改用法文“souverainité”,并認為之前的法學家們從未成功定義“主權”;其次,《解史易法》中對主權的強調主要體現在選擇行政官的權力上,而在《共和國六書》中,博丹則將濃筆落在了立法權上。

        博丹在著作中極其強調其主權概念的原創(chuàng)性,并批評了中世紀法學家們在主權理論創(chuàng)建上的失敗,事實果真如博丹自己描述的那樣嗎?中世紀不存在主權理論嗎?斯特拉斯堡大學法學教授馬西爾·大衛(wèi)抱怨大多數學者都輕易地認為博丹最早將“主權”引入西方政治詞匯當中,?Marcel David,La souveraineté et les limites juridiques du pouvoir monarchique du IX au XV siècle,Paris,1954,pp. 13-20.彭寧頓也認為博丹過度夸大了他的主權概念的原創(chuàng)性。?Kenneth Pennington,The Prince and the Law,Berkeley,1993,p. 8.本文試圖通過研究中世紀法學家(包括民法學家和教會法學家)和哲學家(帕多瓦的馬西里烏斯)對最高權力的話語建構,來論述被博丹認為無主權概念存在的中世紀究竟是通過什么來體現其“主權”的。

        二、中世紀主權理論的概念泥淖

        (一)博丹的謬誤

        年輕的博丹接受的是法國的人文主義法學教育,在當時,巴特魯斯法學流派(Bartolists)對《民法大全》(Corpus Iuris Civilis)評注的學習蔚然成風,而博丹對這種教育日益產生逆反心理。他認為,意大利式的法學教育只是“從法律整體中撕扯下來軀干,并將它們零散地拼湊在一起”,①John Brown,The Methodus ad Facilem Historiarum Cognitionem of Jean Bodin:A Critical Study,Catholic University Press,Washinton,p. 5.而整個羅馬法文本更只是一個古老文明的遺骸,學習它必須采取一個批判的立場。②Ibid,p. 7-8;關于博丹時期的法學和歷史方法,參見Marie-Dominique Couzinet,Histoire et Méthode a la Renaissance:Une Lecture de la Methodus de Jean Bodin,J. Vrin,Paris,1996.然而,博丹的主權理論建構卻離不開羅馬法術語和羅馬法學家們所提供的政治話語,理解中世紀可能存在的主權理論的基礎便是中世紀羅馬法學家所創(chuàng)建的政治話語。

        博丹對以往羅馬法學家在主權理論創(chuàng)建上的批判,始于他對羅馬法術語“治權”(imperium)的理解。治權是羅馬法中非常復雜的概念,古典羅馬法學家、中世紀羅馬法學家和人文主義法學家們都對其作出了不同的解釋:治權在古代羅馬政制和古典羅馬法中是一種行政官的命令權(拉丁文動詞imperare即命令),多涉及軍事;③John Richardson,“The Meaning of imperium in the Last Century BC and the First AD”,in,The Roman Foundations of the Law of Nations,Benedict Kingsbury and Benjamin Staumann ed.,Oxford University Press,2010,pp. 21-29.中世紀法學家阿庫西烏斯(Accursius)在對《皇帝法》(lex regia)進行注釋時說:“羅馬人民將全部的治權和權力(omne summ imperium et potestatem)都授予了皇帝。”治權包括純粹治權(merum imperium,又稱劍權,掌握生死的大權)和混合治權(mixtum imperium,部分民事權),權力(potestas)則等同于管轄權(iurisdictio)。④Accursius,Glossa Ordinaria,D. I. 4. I;Placentinus,on C. 8. 52. 2.由此可見,中世紀法學家認為羅馬皇帝的最高權力由三部分組成,即純粹治權、混合治權和管轄權。博丹對于治權的理解則是追隨人文主義法學家⑤關于人文法學的誕生,參見Donald R. Kelly,Foundations of Modern Historical Scholarship,Columbia University Press,1970;ibid,“Civil Science in the Renaissance Jurisprudence Italian Sytle”,in HIstorical Journal,vol. 22,1979,pp. 777-794;Domenico Maffei,Gli inizi dell’umanesimo giuridico,Milano,1964.(由于人文主義古典學和語文學的日益發(fā)達,摒棄中世紀羅馬法學家的法學理念而忠于原文的羅馬法原教旨主義者)的解釋,體現在一場中世紀法學家關于“治權”的爭論案中。該案例如下:

        法學家阿佐(Azo)和羅塞爾(Lothair)在同一個城市教書,皇帝亨利六世向兩位法學家請教:“誰才能擁有純粹治權(merum imperium,即劍權)?”羅塞爾回答道:“只有您才擁有?!陛喌桨⒆魰r他卻說:“法官比您更享有生死的權力,而您擁有最終的權力(per excellentiam);其他人也擁有像您這樣的權力,比如一個省的首長,您不得剝奪行政官這樣的司法權?!被实鄄粣偅蟀⒆粼谒脑u注里寫道:“雖然國王和皇帝擁有最終的純粹的治權,但省的首長和高級法官也同時擁有純粹的治權?!雹轔dofredus,Matura diligentissimeque repetita interpretation in undecim primos Pandectatum libros,De iuristidctione omnium iudicum,9,Lyons,1550;參見Myron Piper Gilmore,Argument from the Roman Law in the Political Thought 1200-1600,Harvard University Press,1941,p. 18.阿佐因此輸掉了一匹馬。

        根據人文主義法學家的“解經”方法(歷史語境、上下文、原意)和基于對“財產權”的解釋,博丹認為“共和國”是主權(summum imperium)的真正擁有者,而行政官僅擁有純粹的統(tǒng)治權,就好像元首擁有財產的所有權,而行政官只是使用它而已那樣,既然行政官的權力是主權通過法律所賦予的,那么便依法受到限制,而以往所有羅馬法學家們卻從未發(fā)現這兩者的差別。

        博丹的謬誤在于,他使用了人文主義法學家的法學理念來理解中世紀法學家的“主權”理念,忽視了中世紀法學家們使用的法律術語與古典羅馬法和人文主義法學家所使用的術語在符號和語義上存在的巨大差異,同時也忽略了中世紀多種政治實體并存和權力交叉的形態(tài),以及各個政治實體在建立主權話語過程中的廝殺和博弈。

        (二)從imperium到iurisdictio——中世紀主權話語基礎的建立

        意大利法學家皮埃特羅·科斯塔(Pietro Costa)認為,中世紀法學家對政治權力的理解集中在對“管轄權”(iurisdictio)一詞的詮釋上,而非博丹所關注的“治權”(imperium)上。①Pietro Costa,Iurisdictio:Semantica del potere politico nella repubblica medievale(1100-1433),giuffrè editore,Milano,1969.在17世紀的政治理論中,“管轄權”常常被理解為一般意義上的統(tǒng)治權,等于近代意義上的主權。②Brian Tierney,Religion,Law and the growth of constitutional thought,1150-1650,Cambridge University Press,1982,p. 30.管轄權進入公法和政治話語的歷史要從羅馬政制算起。拉丁文構詞法中,iurisdictio由“ius”和“dicere”構成,意味著“宣布什么是法律”,也就是對爭論的司法救濟。烏爾比安則將它的作用理解為廣義上的職能和義務(officium),即確保物的占有,指定監(jiān)護人,指派法官對爭論進行裁決。③Ulpiano,D. 2,I. I;參見[美]哈羅德·J.伯爾曼:《法律與革命》(第一卷:西方法律傳統(tǒng)的形成),賀衛(wèi)方等譯,法律出版社2008年版,第284頁。在羅馬政制史中,這種權力也被賦予行政官、地方總督或者一個省的元首,因此這些行政官員也具有了司法管轄權。雖然這種司法管轄權的主體擴張在實現正義的層面起著積極的作用,卻也導致了整個羅馬法律系統(tǒng)的混亂不堪:一個行政官,在擁有治權(imperium)的同時又通過委托(mandatum)獲得了司法管轄權(iurisdictio),如地方總督擁有最充分的管轄權(plenissima iurisdictio),即“最大統(tǒng)治權”(maius imperium),只有皇帝的統(tǒng)治權才能超越它。④[美]哈羅德·J.伯爾曼:《法律與革命》(第一卷:西方法律傳統(tǒng)的形成),賀衛(wèi)方等譯,法律出版社2008年版,第285頁;在羅馬政制中,描述行政官權力的詞語其實是“最大統(tǒng)治權”,而非“純粹統(tǒng)治權”,關于“最大統(tǒng)治權”,參見Victor Ehrenberg,“Imperium Maius in the Roman Republic”,in The American Journal of Philology,vol. 72,No. 2,1953,pp. 113-136;Hugh Last,“Imperium Maius:A note”,in The Journal of Roman Studies,vol. 37,1947,pp. 157-164;E. S. Staveley,“The Fasces and Imperium Maius”,in Historia:Zeitschrift für Alte Gescichte,vol. 12,1963,pp. 458-484.與此同時,烏爾比安將純粹治權(merum imperium)定義為生殺大權,即劍權(potestas gladii),⑤Ulpiano,D. 2. I. 3.一種判處死刑和處以罰金的權力,而這種生殺大權一般禁止委托予行政官。

        從古典羅馬法所建立的公法理論和政治話語“治權”中解套,將原本屬于司法權的“管轄權”提升為政治權力話語的基礎,是中世紀法學家們努力的結果。在中世紀羅馬法學家的法律理念中,“管轄權”的含義遠遠超出了古典羅馬法中作為“宣布何為法”的權力,“有管轄權”(iurisdictionem habere)意味著擁有一種復合的權力。⑥Francesco Calasso,Jurisdictio nel diritto comune classico,in Annali di storia del diritto,vol. 9,1965,p. 425.博洛尼亞學派開山鼻祖義內利烏斯(Irnerius)在他的注釋里寫道:“管轄權是建立公正所必要的權力?!雹逫rnerius,glossa to Dig. Vet.,de iurisdictione:“Iurisdictio est potestas cum necessitate iuris scilicet reddendi equitatisque statuende.”引自Besta,l’opera d’Irnerio,vol. II,Torino,1896,p. 20.首先,管轄權是一種權力(potestas),再次,管轄權不僅僅是一種“宣告何為何”的權力,而開始成為法律框架下的建構性要素,即建立公正(aequitas statuenda)。義內利烏斯之后的注釋派法學家羅杰利烏斯(Rogerius)擴大了義內利烏斯的定義,他說:“管轄權是公共權威所委托的職能(munus),出于維護法律和建立公正的需要?!雹郣ogerius,Summa Codicis,de iurisdictione,omnium iiudicum,2:“Iurisdictio est munus iniunctum publica auctoritate,cum necessitate dicendi,tuendi iuris vel statuende equitatis.”

        中世紀關于“管轄權”的話語在法學家阿佐(Azo)那里日臻成熟。上文敘述到阿佐因為未得皇帝的歡心而輸掉一匹馬,引發(fā)他在法律注釋中道出那句法律名言:“因此,我失去了馬,但這并不公平。”(Obhoc amiserim equum,sed non fuit aequum)①關于阿佐的生平和他對主權理論的建構,參見Friedrich C. Von Savigny,Geschichte des R?mischen Rechts im Mittelalter,vol. 5,Heidelberg,pp. 1-44;John W. Perrin,“Azo,Roman Law and Sovereign European States”,in Post scripata,1972,pp. 87-101.阿佐在上述的案例里認為皇帝和行政官都享有純粹的治權(merum imperium),那么他究竟是如何區(qū)分皇帝的最高權威和行政官的權威呢?答案便是“管轄權”(iurisdictio),爾后中世紀法學家們對主權話語的建構便都是建立在阿佐對“管轄權”的解釋之上。②Azo,Summa Azonis,C. 3. 13,2;參見Brian Tierney,Religion,Law and the growth of constitutional thought,1150-1650,Cambridge University Press,1982,p. 31;Daniel Lee,Popular Sovereignty in Early Modern Constitutional Thought,Oxford University Press,2006,p. 88;[美]哈羅德·J. 伯爾曼:《法律與革命》(第一卷:西方法律傳統(tǒng)的形成),賀衛(wèi)方等譯,法律出版社2008年版,第285頁。

        阿佐認為,在一個政治實體內,“最充分的管轄權”(plenissima iurisdictio)僅屬于最高元首,比如羅馬皇帝,他的權力是羅馬人民通過皇帝法(lex regia)所授予的,代表著一種全權(omne imperium et omnem potestatem),而其他行政官所擁有的是“次充分的管轄權”(minus plena iurisdictio),低于皇帝的管轄權一個等級。③Daniel Lee,Popular Sovereignty in Early Modern Constitutional Thought,Oxford University Press,2006,p. 89.阿佐進而通過類比,將這兩種管轄權關系同樣賦予了王國和城市的權力結構,神圣羅馬帝國的皇帝對整個帝國擁有最充分的管轄權,如同國王對其王國和城市執(zhí)政官對其城市一樣。④[美]哈羅德·J. 伯爾曼:《法律與革命》(第一卷:西方法律傳統(tǒng)的形成),賀衛(wèi)方等譯,法律出版社2008年版,第286頁。伯爾曼認為,雖然后兩者的管轄權和統(tǒng)治權不如皇帝的大,但仍舊獨立于皇帝,因此,中世紀管轄權乃是關于主權淵源的概念。⑤[美]哈羅德·J. 伯爾曼:《法律與革命》(第一卷:西方法律傳統(tǒng)的形成),賀衛(wèi)方等譯,法律出版社2008年版,第287頁。對后兩者來說,主權并不來自皇帝自上而下的授予,而是來自共同體內部。⑥Dieter Wyduckel,Untersuchungen zu den Grundlagen der frühmodernen Rechts- und Staatslehre,phd Dissertation,1977,p. 100.

        直到評注派法學家巴特魯斯(Bartolus),管轄權從最初的司法權力到復合的公共權力轉變才算正式完成。⑦Bartolus de Saxoferrato,In primam Dig. Vet.,II,1. 1,3,Venetiis,1596,vol. I,p. 45:“iurisdictio est potestas de iure public introducta cum necessitate iuris dicendi et aequitatis statuendae tanquam a persona publica.”引自Francesco Calasso,Jurisdictio nel diritto comune classico,in Annali di storia del diritto,vol. 9,1965,p. 432.巴特魯斯將管轄權定義為“依據公法引入的(de iure publico introducta),為了維持法律和建立公正的公共人的權力(potestas)”。⑧Bartolus de Saxoferrato,In primam Digesti Veteris partem,Venetiis,1585,Omnes populi,de iustitia et iure:“quando populus habet omnem iurisdictionem potest facere statutum non expectata superioris authoritate.”巴特魯斯在原本注釋派法學家的定義上加入了“公共人”(a persona publica)這個因素,原因是對巴特魯斯而言,權力(potestas)原本在私法上表現為家父對家子、主人對奴隸、監(jiān)護人對未成年人的權威,建立在民事法律之上,而“管轄權”是這種權力的公法化,從而使得管轄權等同于權力本身。除此之外,巴特魯斯在解決“城市”的法律問題時,賦予了“管轄權”以立法的含義,他說:“如果城市的人民擁有完全的管轄權,便可以在沒有上級權威的同意下制定法律?!雹酭ufin,Summa decretorum,c. I,Dist. XXIII,參見Die Summa Decretorum des Magister Rufinus,H. Singer,ed.,Paderborn,1902,p.52;étienne de Tournai,Summa,c. 19,C. XVI,q,I,參見Die Summa des Stephanus Tornacensis über das Decretum Gratiani,F. Schulte ed.,Giessen,1891,p. 222.

        在教會法領域,“管轄權”常被解讀為行政管理權(potestas administrationis)⑩Siccard de Crémone,Summa in Decretum gratiani:“…h(huán)ec autem auctoritas consistitin tribus,in iudiciis,in preceptis,in sacramentis…”教會法對于“iurisdictio“的研究主要參見Martinien van de Kerckhove,La notion de Juridiction dans la Doctrine,Assisi/Perugia,1937.或者權威(auctoritas)。?教會法中的社團法人研究,詳見Pierre Gillet,La personnalité juridique en droit ecclésiastique,Malines,1927.此外,教會法管轄權理論常與“社團法人”理論相結合,?Innocenzo IV,In Quinque libros Decretalium,Venetiis,1578,Cum accessissent,De constitutionibus:“Universitas autem,quae habent iurisdictionem,possunt facere statuta super omnibus quae ad iurisdictionem pertinent.”引自Pietro Costa,Iurisdictio:Semantica del potere politico nella repubblica medievale(1100-1433),giuffrè editore,Milano,1969,p. 153.也具有立法權的含義,即“管轄權-社團法人-立法”的語境,如教皇英諾森四世所說:“一個擁有管轄權的社團可以制定所有管轄權范圍內的法令?!?參見Walter Ullmann,Principles of Government and Politics in the Middle Ages,London and New York,1961,pp. 19-26.

        羅馬帝國崩潰后,歐洲大陸上再也沒有真正存在過如羅馬帝國般的政治統(tǒng)一體,由查理大帝所開創(chuàng)的神圣羅馬帝國雖自覺延續(xù)了“帝國”的稱謂,但其內中道統(tǒng)卻是另外一番景象。伴隨著中世紀封建主義的興起,中世紀的主權及其淵源也呈現出環(huán)環(huán)相套的形態(tài),各種主權理論的任務便是從環(huán)中解套,從與上級管轄權的爭斗中獨立,從普遍中抽離出特殊,同時建立起自己的主權話語。下文將研究中世紀幾個政治實體是如何在實踐中逐漸建立起自己的主權話語的,并將其納入一種關系模式中探討,如“教權-皇權”,“皇權-王權”,“教權、皇權、王權-自治城市”。烏爾曼依據主權的淵源將中世紀主權區(qū)分成“自上而下的主權”和“自下而上的主權”, 前者的淵源來自權力金字塔的頂端,如教權、皇權和王權,后者的淵源則主要來自于人民,即人民主權。因此,伯爾曼認為阿佐的“管轄權-主權”理論道出了中世紀的主權淵源,但這句話僅指明了中世紀主權的部分特征。阿佐的理論是一種靜態(tài)的理想的封建主義主權理論,忽視了中世紀各個政治實體在權力領域的斗爭,以及話語領域的各自建構。

        三、中世紀主權理論的話語建構

        (一)“全權”(plenitudo potestatis-iurisdictio)——教皇權力的話語建構

        公元494年,教皇哲拉修一世(Gelasius I)在給拜占庭皇帝阿納斯塔修斯一世(Anastasius I)的信中說道:“這個世界被兩樣東西統(tǒng)治著——主教們神圣的權威(auctoritas sacrata pontificum)和皇權(regalis potestas)。”①Publisistische Sammlungen zum acacianischen Schisma,E. Schwartz ed.,No. 10,München,1934;關于主教權威和皇權兩分,參見Wilhelm Ensslin,“Auctoritas und Potestas”,in Historisches Jahrbuch,hrsg. von Johannes Sp?rl,75,1955,pp. 661-668.哲拉修一世對兩種權力的區(qū)分為整個中世紀有關宗教—世俗權力關系的政治理論奠定了基礎。但此時,哲拉修一世并未提及教皇的權威,而是強調主教權力與世俗權力的兩分,因此諸多學者將這句話理解為中世紀等級制度和教皇權威并不恰當。②參見Erich Caspar,Geschichte des Papsttums,2. vols.,Tübingen,1930-1933,尤其是vol. II,pp. 63-73,753-758;Walter Ullmann,The Growth of Papal Government in the Middle Ages,London,1970,pp. 14-28,p. 462,p. 478;Giuseppe Martini,“Alcune considerazioni sulla dottrina gelasiana”,in Bullettino dell’Istituto storico italiano,vol. 75,1963,p. 7-21.

        教皇至高無上的權威和無限管轄權在話語層面依賴于對“全權”(plenitudo potestatis)概念的建構。教皇列奧一世時期這個概念被第一次提出,③Leo I:“Vices enim nostras ita tuae credidimus caritati,ut in partem sis vocatus sollicitudinis,non in plenitudinem potestatis.”引自Dieter Wyduckel,Untersuchungen zu den Grundlagen der frühmodernen Rechts- und Staatslehre,phd Dissertation,1977,p. 136;參見Walter Ullmann,“Leo I and the Theme of Papal Primacy”,in Journal of Theologocal Studies,vol. 11,1960,pp. 25-51,烏爾曼認為列奧一世追隨圣經和圣保羅的傳統(tǒng)。而直到格里高利七世頒布的《教皇訓令》(Dictatus Papae),教皇的“全權”才正式以教皇敕令的方式確立下來?!督袒视柫睢返亩邆€條文主要圍繞著“教皇擁有怎樣的管轄權”展開,教皇不僅可以廢黜和恢復主教(deponere episcopos vel reconciliare),④Dictatus Papae,3.也可以罷黜皇帝(imperatores deponere);⑤Dictatus Papae,12.同時教皇可以制定法律,享有不可辯駁的審判權。⑥Dictatus Papae,7,18.格里高利七世的改革將精神和世俗的全部權力集于教皇一身,用勒布拉斯的話說,教皇是普遍的立法者,他是法律的解釋者,并授予特權和豁免。他還是最高的法官和執(zhí)行者,⑦Gabriel le bras,“Canon law”,in The Legacy of the Middle Ages,C. G. Crump and E. F. Jacob ed.,Oxford,1926,pp. 333-334.而這些權力在格里高利改革前都不存在。⑧[美]哈羅德·J.伯爾曼:《法律與革命》(第一卷:西方法律傳統(tǒng)的形成),賀衛(wèi)方等譯,法律出版社2008年版,第95頁;關于格里高利七世改革和《教皇訓令》參見L’abbé O. Delarc,Saint Grégoire VII et la réforme de l’église au xi siécle,3 vols. Paris,1889;Hubert Mordek,“Proprie auctoritates apostolice sedis:Ein zweiter Dictatus papae Gregors VII.?”,in Deutsches Archiv für Erfoschung des Mittelalters,28,1972,pp. 105-132;A. Fliche,Grégoire VII à Canossa a-t-il réintégré Henri IV dans sa fonction royale,in Studi Gregoriani I,1947,p.373-386;H.-X. Arquillière,Saint Grégoire VII.Essai sur sa conception du pouvoir pontifical,Paris,1934.

        教皇英諾森三世被視為是奧古斯丁理論的繼承者和發(fā)揚者,①參見Johannes Fiebach,Die augustinischen Anschauungen PapstInnocenz’ III. als Grundlage für die Beurteilung seiner Stellung zum deutschen Thronstreit,phd Dissertation,Neisse,1914.通過他的努力,教皇的“全權”話語在“教權-皇權”的關系內被推向了巔峰。1202年,英諾森三世發(fā)布了著名的教皇敕令“Per venerabilem”,②關于英諾森三世Per Venerabilem的研究,主要參見Wilhelm Molitor,Die Dekretale Per venerabilem von Innocenz III und ihre Stellung im offentlichen Recht der Kirche,Münster,1876;Brian Tierney,“‘Tria quippe distinguit iudicia…’A note on Innocent III’s decretal Per Venerabilem”,in Speculum,vol. 37,no. 1,1962,pp. 48-59;Deirdre Courtney-Batson,“Per venerabilem:From pratical necessity to judicial supremacy”,in Pope Innocent III and his World,John C. Moore ed.,Ashgate,1999,pp. 287-303;Kenneth Pennington,“Pope Innocent III’s views on church and state:a gloss to‘Per venerabilem’”,in Law,Church and Society,Kenneth Pennington and Robert Somerville ed.,Philadelphia,1977,pp. 49-67.確立了教皇對神圣羅馬皇帝的管轄權。首先,他承認選帝侯能夠依據老祖宗的法律被選舉為神圣羅馬帝國的皇帝。但是,選舉為神圣羅馬帝國的皇帝不僅僅是選帝侯的權利,同時也是天主教會的義務,教會能在皇帝的權威之上增加無上的榮耀。而依據歷史,查理大帝在圣彼得教堂的加冕稱帝,就意味著皇帝統(tǒng)治的合法性來源于教會的承認。③Decretales,I,6,34:“Verum illis principibus ius et potestatem eligendi regem,in imperatorem postmodum promuovendum,recognoscimus,ut debemus,ad quos de iure ac antiqua consuetudine noscitur pertinere;praesertim quum ad eos ius et potestas huiusmodi ab apostolica sede pervenerit,quae Romanum Imperium in personam magnifici Caroli a Graecis transtulit in Germanos.”英諾森三世進而強調,選帝侯確實有被選舉為皇帝的權力,但最終合法性的確認和加冕的權力依舊在教會手中,④Ibid:“Sed et principes recognoscere debent,et utique recognoscunt,sicut iidem in nostra recognovere praesentia,quod ius et auctoriats examinandi personam electam in regem et promovendam ad Imperium ad nos spectat,qui eum inungimus,consecramus et coronamus.”而教會的權力集中于教皇一人,因為他擁有“全權”。⑤Liber Extra,1,8,4:“Sane solus Romanus Pontifex…assumptus est in plenitudinem ecclesiasticae potestatis…”;參見Hans-Joachim Schmidt,“The papal and imperial concept of plenitude potestatis:The influence of Pope Innocent III on Emperor Frederick II”,in Pope Innocent III and his World,John C. Moore ed.,Ashgate,1999,pp. 305-314.

        英國教會法學家阿蘭努斯(Alanus)在解釋教皇管轄權時說:“因為全權,教皇可以參與世俗的事物,包括建立和廢除法令?!雹轆lano Angelo,D. 54,c. 10:“vel ex plenitudine potestatis etiam de temporalibus rebus laicorum potest et disponere et statuta facere”,引自A. M. Stickler,”Alanus Anglicus als Verteidiger des monarchischen Papstums”,in Salesianum,21,1959,p. 354.因此,教皇的“全權”完全涵蓋了羅馬法學家們所創(chuàng)立的“管轄權”概念。意大利紅衣主教同時也是教會法學家的奧斯提恩塞(Ostiense)則認為:“當教皇創(chuàng)立法律時,我們說他擁有‘全部的職能’(plenitudine officii),而當他超越法律時,我們則說他擁有“全權”(plenitudo potestatis)?!雹逴stiense,Summa Aurea,Venetiis,1574,de authoritate et usu pallii:“…potest dici Papa uti plenitudine officii,quando secundum iura ius reddit,quando vero trascendit iura,tunc utitur plenitudine potestatis.”引自J. A. Watt,The Theory of Papal Monarchy in the Thirteenth Century,New York,1965,p. 107;ibid,“The Use of the Term‘Plenitudo potestatis’by Hostiensis”,in Proceedings of the second international congress of medieval canon law,città del vaticano,1965,p. 161.教皇的“全權”使得他不僅可以創(chuàng)設法律,又可以凌駕于法律之上。到了14世紀,西班牙主教貝拉焦(Alvaro Pelagio)曾對教皇的“全權”話語做出如下總結:“它至高無上;它是教會權力的總和,基督的完全代理人。上帝賦予的統(tǒng)治信眾和人民的權力,無論是精神的,還是世俗的;教會內部的權力都來自于教皇的全權;沒有任何一種‘人的權力’能夠超越它;沒有一種純粹的人的權力能夠限制、命令或者裁判它?!雹郃lvaro Pelagio,De Planctu Ecclesiae,Venetiis,1560,L. I,c. 60:“Sciendum est quod potentia summi pontificis et christi vicarii plena dicitur. Primo quia ab hac potentia nullus…excipitur…Secundo quia omnis potestas ad gubernationem fidelium a deo ordinata et hominibus data,sive spiritualis sive temporalis,in hac potestate comprehenditur…Tertio quia omnis potestas in ecclesia ab hac potestate derivatur…Quarto quia a nulla potestate humana exceditur…Quinto quia a nulla alia potestate puri hominis limitatur aut ordinatur at iudicatur…”.

        既然教皇的“全權”凌駕于任何法律和“人的權力”之上,那么這種無限管轄權究竟來自何處?它的淵源是什么?答案是來自上帝。馬太福音里說道:“你是彼得,我要把我的教會建造在這塊石頭上;我要把天國的鑰匙給你,凡你在地上所捆綁的,在天上也要捆綁;凡你在地上所釋放的,在天上也要釋放?!雹費att. xvi. 18-19.圣彼得從上帝手中接管權力,將其傳給了后世一代代的教皇?!恶R太福音》的這段話便成了中世紀教皇權力的正當性來源。英諾森三世便認為作為上帝的代理人,自己的“全權”是從圣彼得處繼承而來的。②Sermo III in Consecratione Pontificis,PL 217 665:“nam ceteri vocati sunt in partem sollicitudinis,solus autem Petrus assumptus est in plenitudinem potestatis.” 引自Gerhart B. Ladner,“The Concepts of ‘ecclesia’ and ‘christianitas’ and Their Relation to the Idea of Papal ‘plenitudo Potestatis’from Gregory VII to Boniface VIII”,in Image and Ideas in the Middle ages,vol. II,1983,Roma,p. 507.

        (二)“皇帝法”(lex regia-iurisdictio)——皇帝的權力和中世紀帝國主權的話語建構

        ??抡J為,中世紀的譜系學主軸是古典王國的復興,是考慮如何讓偉大的先祖?zhèn)儚突?,而由英雄主義來確保當下社會的價值。③Michel Foucault,Society must be defended,lectures at the Collège de France,1975-1976,Picador,New York,p. 66.“帝國復興”(renovatioimperii)④參見Robert L. Benson,“Political Renovatio:Two Models from Roman Antiquity”,in Renaissance and Renewal in the Twelfth Century,a cura di Robert L. Benson,Giles Constable e Carol D. Lanham,Toronto University Press,1991,pp. 339-386.和“權力轉移”(transitio imperii)⑤參見Werner Goez,Translatio Imperii,J. C. B. Mohr,Tübingen,1958.是中世紀帝國和皇權思想的兩大母題:前者是對古典帝國復興的直抒胸臆,后者是為帝國復興尋求歷史合法性基礎。

        在羅馬法復興之前,中世紀皇帝權力的合法性依舊延續(xù)查理曼大帝以來的“君權神授”傳統(tǒng),而“神”的位置也隨著教會制度的鞏固和教皇“全權”的確立被“上帝的代理人”教皇逐漸取代;羅馬法復興后,中世紀皇帝迫切需要羅馬法學家的幫助來建立起皇權的話語體系,從“君權神授”的桎梏中脫離。⑥參見H. Koeppler,“Frederick Barbarossa and the Schools of Bologna”,in The English Historical Review,vol. 54,no. 216,1939,pp. 577-607.在皇帝亨利四世和教皇格里高利七世間的授權之爭進行得如火如荼時,拉文納法學家卡拉蘇斯(Petrus Crassus)寫了一本力挺世俗權力的書,名為《為亨利四世辯護》(Defensio Heinrici IV regis),該書被烏爾曼譽為“第一本用專業(yè)的方式使用羅馬法并服務于政府的書”。⑦Walter Ullmann,Medieval Foundations of Renaissance Humanism,Paul Elek,1977,p. 38.卡拉蘇斯認為,教皇針對皇帝的措施從根本上是不正義且非法的,他重申了皇帝作為世界統(tǒng)領者和上帝代理人(vicarious conditoris)的位置,同時認為,是皇帝創(chuàng)立教皇,而非反之。⑧Joseph Canning,A history of medieval political thought,300-1450,Routledge,1996,pp. 101-102.卡拉蘇斯斥責格里高利七世是“法律的敵人”(hostis legum),也就是“和平的敵人”(hostis pacis)。⑨Karl Jordan,“Der Kaisergedanke in Ravenna zur Zeit Heinrichs IV:Ein Beitrag zur Dorfgeschichte der staufischen Reichsidee”,in Deutsches Archiv für Geschichte des Mittelalters,1938,p. 96.與以往的教皇反對派不同,卡拉蘇斯的論證基本源自于羅馬法理念,緊扣法律的概念,他認為《教皇訓令》賦予教皇在必要時候創(chuàng)立新法的權力已經超越了教會的管轄權,存在著與舊法發(fā)生沖突的可能,并且在序言里明確寫道:“統(tǒng)治必須靠法律來武裝(legibus armata),這樣的元首才是正義的元首?!雹釯bid,p. 97.

        一位羅馬貴族在寫給反教皇派國王羅瑟三世(Lothar III)的信中寫道:“如果您想成為我們的元首,同時也成為教會的領袖;如果您想宣稱自己繼承羅馬帝國的光輝,那么您必須符合羅馬法。”?Baronius(Cesare Baronio),Annales ecclesiastici,18. 422:“necesse est Romanist e legibus coaptari.”維澤爾(Wezel)在給紅胡子大帝弗里德里希一世(Friedrich Barbarossa)的信中也表達過類似的見解:“皇帝的權威不僅體現在兵力上,也體現在法律武器上。為了成為羅馬皇帝,您要非常熟悉羅馬法?!本S澤爾繼續(xù)勸誡道:“皇帝必須擁有統(tǒng)領和創(chuàng)立法律的權力,因為羅馬人民將這種權力賦予了皇帝?!?Jaffé,Bibl. 1. 542 no. 404:“Imperatorem non silvestrem set legume peritum debere esse,set etiam legibus oportet esse armatam. ut utrumque tempus,et bellorum et pacis. Recte possit gubernati. Idem etiam,unde princeps Romanus imperare et leges condere habeat,paulo post ostendit:‘Set et quod principi placuit,legis habeat vigorem,et quare,subinfert,cum populus ei et in eum omne suum imperium et potestatem concessit.”此處提及的便是著名的《皇帝法》(lex regia),當代羅馬法學家和公法學者都將其視為羅馬憲制中最重要的一環(huán),①參見Alan Watson,“Roman Private Law and the Leges Regiae”,in Legal Origins and Legal Change,Hambledon press,London,1991;Benjamin Straumann,“The Roman Republic as a constitutional order from the Principate to the Renaissance”,in Republics and the Classical Past 1500-1800.因為它明確地說明了羅馬皇帝權力是羅馬人民所賦予的。麥基文(Charles H. McIlwain)在他的《憲政古今》中說道:“羅馬憲政的真正本質不在于晚期的專制主義論斷,盡管它們現在頗為時髦,如‘國王喜歡的即是法律’(Quod principi placuit legis vigorem habet),或烏爾比安的格言‘君主不受法律約束’(Princeps legibus solutus est),而在于一古老且深刻的原則:人民,只有整個人民才是法律權力的最終淵源?!雹贑harles Howard McIlwain,Constitutionalism Ancient and Modern,Cornell University Press,1947. p. 57.

        《皇帝法》的法律原文已不可考,主要見于古典羅馬法學家的評注當中,因此歷史上也有學者質疑其真實性。在14世紀,里恩佐(Cola di Rienzo)發(fā)現了公元69年所頒布的《韋斯巴薌皇帝法》(lex de imperio Vespasiani),③參見Carrie E. Bene?,“Cola di Rienzo and the Lex Regia”,in Viator,vol. 30,pp. 231-252;Tilman Struve,“Cola di Rienzo:Ein Traum von der Erneuerung Roms und die antike lex regia”,in Staat und Gesellschaft in Mittelalter,Duncker & Humblot,Berlin,pp. 204-229.規(guī)定了羅馬人民將權力授予韋斯巴薌皇帝,因此后世也有人將《皇帝法》等同于《韋斯巴薌皇帝法》,如博丹。

        中世紀法學家對《皇帝法》的討論主要集中在它是否可撤銷,古典羅馬法沒有明確規(guī)定羅馬人民的權力是以何種方式轉移,是否設立了期限,是否對下任皇帝有效,是否可以撤銷等。一方觀點認為《皇帝法》是權力轉移(translatio imperii)的標志,不可撤銷,代表人物為博洛尼亞學派創(chuàng)始人義內利烏斯;④參見Irnerius,Irnerio,Glossa in Digestum vetus,I,3,32:“Loquitur haec lex secundum sua tempora,quibus populus habebat potestatem condenti leges,ideo tacito consensu omnium per consuetudinem abrogabantur. Sed,quia hodie potestas translata est in imperatorem,nihil faceret desuetudo populi.”引自Enrico Besta,L’opera d’irnerio,Arnaldo forni Editore,1896,p. 67;Francesco Calasso,I glossatori e la teoria della sovranità,Giuffrè editore,Milano,1957,p. 90;Piacentino認為皇帝是唯一的立法者,人民已經被剝奪立法的權力,Piacentino,Summa Institutionum,I,2:“Ius autem nostrum,aliud scriptum,aliud non scriptum:non scriptum dicitur,quod moribus continetur,moribus inquam Romane introductis et longaevis,id est memoriam excedentibus:sed ius tamen istud iura scripta non abrogat ut Cod.,De long. Consuet.(Cod.,VIII,52,2). Nam populus in principem transferendo communem potestatem,nullam sibi reservavit.”;同時參見Ruggero,Summa Codicis,I,12:“Ideo primum posuit de legibus quam constitutionibus,quia primum conditae fuerunt leges a populo quam ab imperatore,cum dictum sit quod populus transtulit ei et in eum potestatem omnem:sic ergo inspexit ad originem potius quam ad dignitatem…In condendis legibus inspicitur qua de causa sint condende,qua in re sint condende,et qualiter sint condende,in qua vi et potestate sint condende. Causa:veluti si novum negotium emergat,quod non sit lege decisum;quam olim populus habuit potestatem vel cui populus concedebat,nunc solus imperator,vel cui imperator concedit.”另一方則著重于人民意志的授權,因此仍舊可以再依據人民的意志撤銷授權,代表人物為阿佐。阿佐強調羅馬人民的意志在羅馬憲制中的至高性,他說,權力授予(concessa)應該理解為委托和代表,言下之意,人民仍舊保持著最初的權力。⑤Gl. concessit,INST. I,2 de iure natur. gent. et. civ:“sed alii dicunt quod et adhuc potest populus facere leges,et quod dicitur solum principem posse,verum est,idest nullus alius solus,secumdum Azonem.”引自Francesco Calasso,I glossatori e la teoria della sovranità,Giuffrè editore,Milano,1957,p. 90;Azo,Summa Codicis,I,14. 8,rub. De leg. et const. princ:“A populo autem Romano forte et hodie potest condi lex,ut ex praedicta definitione legis patet,licet dicatur potestas translata in principem,ut infra. De vet. Iu. enuc.,I. I,Hoc etiam(Cod.,I,17,7). Dicitur enim translata,id est concessa,non quod populus omnino a se abdicaverit eam,sic et ponitur ff. De offi. Eius cui manda. Est iurisdict.,I. I,Qui mandatam(Dig.,I,21,I). Nam et olim transtulerat,sed tamen postea revocavit,ut dicitur,ff. De ori. Iuris,1. II Exactis,et Quid ad magistratus,et cum placuisset(Dig.,I,2,2-3,14,24).”斯金納因此認為這是對共和理念的一次重新挖掘。⑥Quentin Skinner,“The Rediscovery of Republican Values”,in Visions of Politics,vol. 2,Cambridge University Press,2002,p. 14.

        無論《皇帝法》是否可以撤銷,依據博丹的定義,這些都是關于帝國主權淵源的討論。阿佐的另一條法律注釋被不少學者視為中世紀人民主權理論的代表性論述,他說:“人民并未被排除出立法權力……但是作為整體的人民,而非作為個體的人民。”⑦Azo,Lectura 44,C. I. 14,12.阿佐并沒有將皇帝視為唯一的立法主體,人民同時保留著立法權力。

        中世紀法學家追溯《皇帝法》所建立起的皇權話語包含諸多內容,集中見諸《阿庫西烏斯(Accursius)大全》中①參見Mario Cavalieri,“Di alcuni fondamentali concetti politici contenuti nella Glossa d’Accursio”,in Archivo Giuridico,vol. 84,1910,pp. 141-168.:如帝國的統(tǒng)治是永恒且普遍的(perpetuus et generalis);皇帝不受法律約束(legitas solutus);皇帝是世界的領袖(caput mundi),而最重要的是,中世紀法學家認為皇帝是普遍立法者。我們回歸到《皇帝法》文本,它規(guī)定羅馬人民授予羅馬皇帝全部的統(tǒng)治權和權力(omne suum imperium et potestatem concessit),但如上文所分析,在中世紀法學家的話語中,管轄權(iurisdictio)才是表示權力的符號,比利烏斯(Pillius)說:“羅馬人民轉移了全部統(tǒng)治權和權力,因此皇帝擁有最高管轄權?!雹赑illius,Summa de ordine iudiciorum,P. 2,13:“Iurisdictio alia est plena,ut in principe humano,quoniam populus Romanus omne suum imperium et potestatem ei et in eum contulit.”皇帝的最高管轄權究竟包括哪些部分呢?首先,它包括羅馬人民所賦予的全部的統(tǒng)治權和權力,前者包含生死大權(merum imperium)和混合統(tǒng)治權(mixtum imperium);后者則是指一切的行政權力,最重要的是,它還包含立法權(potestas condendi leges),如普拉岑迪努斯(Placentinus)在注釋里寫道:“人民毫無保留地將普遍的權力轉移給了皇帝,因此皇帝擁有創(chuàng)立、解釋和廢除成文法的權力?!雹跴Iacentino,Summa Insitutionum,Lugduni,1536,De iure naturali:“Nam populous in principem trasferendo commune potestatem nullam sibi reservavit,ergo potestatem leges scriptas condendi,interpretandi et abrogandi.”在中世紀法學家的法學理論中,皇帝的普遍立法權是皇帝最高管轄權的核心部分。中世紀法學家明確區(qū)分了法律(lex)和法規(guī)(statutum),前者的特征是普遍性,源自于最高的權威,而后者屬于特別法,可以由低位階的國王或者城市首腦頒布。④Francesco Calasso,Medio evo del diritto,I-le fonti,Giuffrè editore,Milano,1954,p. 419.博丹在《共和國六書》中便著重強調立法權,視其為主權的體現。

        (三)“國王在王國內是皇帝”(Rex in regno suo est imperator-iurisdictio)——王權話語的建構

        依照《阿庫西烏斯大全》,王國和城市從屬于帝國,⑤Accursius,Glossa,ad Inst. Proem. V. maiestatem.只有在帝國中它們才能得到法律保護,收獲和平。⑥Ibid,1. 2 D. de iust. et de iur. I,1.那么,如果王國和城市并不認可皇帝的權威,皇帝作為世界唯一首領地位該如何得到保障?注釋派法學家對此并未給出令人滿意的答案。然而,從14世紀開始,意大利和法國開始流行一種理念,即國王不再是帝國的附屬,在王國的疆域內,國王就是皇帝(Rex in regno suo est imperator)。⑦參見Francesco Calasso,I glossatori e la teoria della sovranità,Giuffrè editore,Milano,1957,pp. 13-37;ibid,“Origini italiane della formola‘rex in regno suo est imperator’”,in Rivista di storia del diritto italiano,Roma,1930,pp. 213-259;Francesco Ercole,“L’origine francese di una nota formola bartoliana”,in Archivio Storico Italiano,vol. 73,1915,pp. 241-294.法學家們由此做出了理論上(de jure)和事實上(de facto)的區(qū)分,皇帝是世界的統(tǒng)領在理論上成立,但是事實上,在王國不承認帝國的情況下,國王在自己的王國內有類似于皇帝的完全管轄權。在教權和皇權斗爭的背景下,教會法學家們作為教權的背書者,對皇權存在著普遍的敵意,因此,王權“主權”獨立的話語是在教會法學家們的協助下完成的。⑧參見Sergio Mochi Onory,Fonti canonistiche dell’idea moderna dello stato,Milano,1951;Brian Tierny,“Some recent works on the political theories of the medieval canonists”,in Traditio,vol. 10,1954,p. 612-619.

        亨利七世和那不勒斯國王羅伯特之間的管轄權之爭⑨亨利七世與那不勒斯羅伯特國王之間的管轄權之爭,參見W. Israel,K?nig Robert von Neapel und Kaiser Heinrich VII.:Die Ereignisse bis zur Kr?nung in Rom,Berlin,1930:William M. Bowsky,Henry VII in Italy:The Conflict of Empire and City-State,1310-1313,Lincoln,1960:Kenneth Pennington,The Prince and the Law,1200-1600:sovereignty and rights in the western legal tradition,University of California Press,1993,pp. 165-201.為這種理念發(fā)展和傳播提供了極佳的土壤,同時也凸顯了皇權話語的破裂和神圣羅馬帝國的“憲法危機”。王國的獨立和國王權威話語的建立,需要法學家解決以下幾個問題:皇帝有權以叛徒的名義審判獨立的國王嗎?皇帝是世界唯一的元首嗎?皇帝的管轄權能超越或凌駕于國王之上嗎?

        《西西里憲制》(constitutiones siciliae)的評注者馬里努斯(Marinus)認為,羅馬法中規(guī)定“元首”(princeps)擁有立法權,此處的“元首”既可以指代皇帝,也可以指代國王,因此國王跟皇帝一樣擁有立法權。①Walter Ullmann,“The Development of the Medieval Idea of Sovereignty”,in The English Historical Review,Vol. 64,No. 250,1949,pp.18-19.羅馬法學家安德烈(Andreas of Isernia)則認為,國王是世襲的,比起靠選舉產生的皇帝來說,國王更焦慮和更急于表現得最好,對于將好的東西留給后世也會更上心。②Ibid,p. 22:“Curant(sc. reges) de utilitate regni propter filios,qui sunt reges sicut et ipsi…imperatores autem non sic,quia electione,non successione.由于德皇和意大利之間在歷史上的緊張關系,安德烈說,那些選舉出來的條頓皇帝根本不關心意大利的利益,而只在乎德國。③Usus Feudorum,Quae sunt regalia,rubric,no. 64:“Non currant Theutonici electi ad imperium de iurisdictione Italiae,ut videmus diebus nostris,curaverunt de Alemannia;curare debent non minus de Italia.”因此,皇帝應該限縮自己的管轄領土和管轄權,國王在自己的領土上做任何事,皇帝也應該在他自己的領土范圍內行使權力。④Walter Ullmann,“The Development of the Medieval Idea of Sovereignty”,in The English Historical Review,Vol. 64,No. 250,1949,p. 23.歐得拉杜斯(Oldradus)在他的著名的69號咨議(consilium)中專門討論了皇帝對王國和國王是否擁有管轄權的問題。他從羅馬皇帝權力的源頭上論證道,羅馬人民不可能給予皇帝比他們自身擁有的還多的權力,而羅馬的人民對其他民族的人們本身不享有統(tǒng)治權,被羅馬人民賦予權力的皇帝對其他王國也因此不擁有管轄權。⑤Oldradus de Ponte,Consilia seu response et quaestiones aureae,Francoruti ad Moenum,1576,p. 31;參見Eduard Will,Die Gutachten des Oldradus de Ponte zum Proze? Heinrichs VII. gegen Robert von Neapel,Berlin und Leipzig,1917;Chiara Valsecchi,Oldrado da Ponte e i suoi consilia,Milano,2000,p. 706-707.博丹后來在《共和國六書》中承認,歐得拉杜斯其實才是主權理論的先行者。⑥Jean Bodin,Lex six livres de la republique,I,4:“…Mais il y a un Docteur Espagnol qui dit que le Roy de France ne recognoist ny de fait ny de droit prince du monde:comme aussi fait Oldrad,le premier de son age…”

        除了西西里-那不勒斯王國外,中世紀晚期另一個被獨立意識喚醒的王國便是法國。教皇英諾森三世在教皇敕令“Per venerabilem”中提及法國國王宣稱自己享有最高管轄權,⑦Carl Mirbt,Quellen zur Geschichte des Papasttums und des r?mischen Katholizismus,1924,J. C. B. Mohr,p. 183:“rex Franciae superiorem in temporalibus minime recognoscat.“對此,《普通注釋》(glossa ordinaria)拒絕予以承認,認為王國理論上從屬于羅馬帝國(de iure tamen subest Romano imperio),⑧Gloss. ordinar. Ad Libr. Feud. 2,53(de pace tenenda). Gl.‘imperio’:“Sed numquid tenet(scil. lex) francigenas et alios ultramontanos,qui ei(scil. imperio) non sunt subditi? … Sed dicas,quod eos similiter tenet,quoniam,licet ei non sint sacramento subditi,sunt tamen ratione imperii Romani,sub quo esse debent.”參見Fritz Schulz,“Bracton on Kingship”,in EHR 60,1945,p. 150.教皇博義八世也發(fā)表過類似拒絕承認王國獨立的聲明。⑨Pfeffinger,Corpus iuris public,1754 p. 377:“Nec insurgat superbia Gallicorum,quae dicat,quod non recognoscit superiorem;mentiuntur,quia de iure sunt et esse debent sub rege Romanorum et imperatore.”而英國教會法學家阿蘭努斯(Alanus)則認為,任何一個國王在他的王國中都擁有與皇帝一樣多的權利(juris)。⑩Alanus:“Et quod dictum est de imperatore,dictum habeatur de quolibet rege vel principe,qui nulli subset. Unusquisque enim tantum juris habet in regno suo,quantum imperator in imperio…divisio enim regnorum de iure gentim introducta a papa approbatur,licet antiquo jure gentium imperator unus in orbe esse deberet.”引自J. F. Schulte,“Die Literaturgeschichte der Compilationes Antiquae”,in Sitzungsberichte d. kaiserl.Akademie,vol. 66,1870,p. 89-90.意大利教會法學家圭多(Guido de Baysio)針對法國國王的地位解釋道:“生活在法國的每一個人,都處于法國國王的統(tǒng)治下,國王擁有最普遍的管轄權和權力?!?Rosarium seu in Decretorum Volumen Commentaria,Venetiis,1577,23,8:“Unde omnes homines,qui sunt in regno Franciae,sunt sub potestate et principatu regis Franciae et in eis habet imperium generalis jurisdictionis et potestatis.”“兩個王國都可以為自己創(chuàng)立法律,無論是法國還是西班牙,都不再受羅馬的法律的約束。”①Rosarium seu in Decretorum Volumen Commentaria,Venetiis,1577,12. 2. 8,n. 7:“Quaelibet regio potest sibi imponere legem,et ita Francigenae et Hispani non obligantur Romanis legibus.”

        巴黎的約翰(John of Paris)在他的專著《論王權與教權》(De regia potestate et papali)中認為:“王權不是源自其本身或者教皇的執(zhí)行權,而是來源于上帝與人民,人民選舉某個個人或者家庭作為王。”②John of Paris,Tractatus de potestate regia et papali,cap. 10,Fritz Bleienstein ed.,Ernst Klett Verlag,Stuttgart,1969,p.113:“Ergo potestas regia nec secundum se nec quantum ad executionem est a papa,sed est a Deo et a populo regem eligente in persona vel in domo,sucut ante.”這便是坎特洛維茨所說的“國王的兩個身體”:③Ernst H. Kantorowicz,The King’s two bodies. A study in medieval political theology,Princeton University Press,1957.一個身體代表王權,另一個身體是國王本身的肉體,作為王權的承載。王權源自于上帝,它抽象不可見,因而“王權不死”(Corona non moritur)。④Ibid,p. 337.

        1202年,英國的約翰王宣稱“英吉利王國等同于帝國”(regnum Anglicanum quasi imperio adaequetur),⑤MGH,Legum Sect. iv. Const. ii,1896,no. 25,pp. 29f:“Cum et praeterea in huius confoederationis connexione regnum Anglicanum quasi imperio adaequetur et ecclesia Anglicana a Romanae seciis patrociniis affectuosius confoveri mereatur.”英國法學家布拉克頓(Henry de Bracton)也支持這一主張,他認為英國國王不再擁有“上級”,國王不僅是“上帝的代理人”,也適用涉及皇帝的羅馬法。⑥“Sicut dominus papa in spiritualibus super omnes ordinariam habet iurisdictionem,ita habet rex in regno suo ordinariam in temporalibus et pares non habet neque superiores.”參見Fritz Schulz,“Bracton on Kingship”,in EHR 60,1945,p. 151.不僅如此,麥基文認為,布拉克頓區(qū)分了“政府”(gubernaculum)與“管轄權”(iurisdictio),對布拉克頓而言,國王不再僅僅是個管理者,同時也擁有管理所需要的權力的集合。⑦Charles Howard McIlwain,Constitutionalism Ancient and Modern,Cornell University Press,1947,p. 77;Brian Tierney并不贊成麥基文的這個觀點,他認為布拉克頓沒有明確區(qū)分“政府”和“管轄權”,參見Brian Tierney,“Bracton on Government”,in Speculum,vol. 38,no. 2,1936,p. 207-208.因此,布拉克頓也被認為是最早提出領土主權學說,尤其是英國的領土主權的法學家。⑧參見J. R. Strayer,“The laicization of French and English Society in the Thirteenth Century”,in Speculum,15,1940,p. 82 ff.

        巴特魯斯(Bartolus)延續(xù)了王國獨立的邏輯,提出“不承認統(tǒng)治者的城市是自己的統(tǒng)治者”,并且認為生活在這個城市中的人民是自由的,可以創(chuàng)立自己的法律,⑨Bartolus def Saxoferrato,ad Dig. Vet.,IV,4,3:“…Civitases…quae Principem non recognoscunt in dominum et sic earum populous liber est… possent hoc forte statuere:quia ipsam et civitas sibi princeps est…”;ad Dig. Nov.,XLII,6,2:“…et dicunt quod est populous nemini subditus:ideo hic populous est princeps in hac civitate…”參見Francesco Ercole,Da Bartolo all’Althusio,Firenze,1932,p. 158.城市人民擁有類似皇帝在帝國中的管轄權。因此,在中世紀法學家的法律理論中,城市的獨立管轄權主要體現在獨立的立法權之上。但吉爾克(Otto von GIerke)認為,這種自治的法律狀態(tài)在社團法中就能找到,通過法律的授權,一個社團(universitas)能夠為自己立法。⑩Otto von Gierke,Das deutsche Genossenschaft,Vol III,Berlin,1881,p. 385.這就意味著,有能力獨立創(chuàng)立法律的城市并不等同于一個主權獨立的城市,在中世紀的法律上,它更接近于經授權的自治社團。巴特魯斯的老師芝努斯(Cinus de pistoia)堅持認為:“人們立法或者維持習俗需要皇帝授權。”?Cinus of Pistoia,D. 1,3,14.法貝(Johannes Faber)也強調,只有皇帝能夠立法,離開皇帝權威,其他人就無立法權。?Johannes Faber,Breviarium in codicem:“solus princeps legem condere potest,nulli alii sine principis autoritate,unde illi,qui condunt potestate eis data per legem,condunt eius autoritate.”巴特魯斯在經過系列論證后,給出了“城市是自己的統(tǒng)治者”的三種方式:皇帝授權,法律或者習俗規(guī)定或者篡權,顯然,巴特魯斯理解的獨立立法權是吉爾克所言的獨立的自治的社團,而非真正的主權城市。

        (四)人民立法者(legislator humanus)——中世紀人民主權話語

        烏爾曼依據主權的淵源將中世紀主權區(qū)分成“自上而下”的主權和“自下而上”的主權,?參見Walter Ullmann,Principles of Government and Politics in the Middle Ages,London and New York,1961,pp. 19-26.前者源自于權力金字塔的頂端,如教權、皇權和王權,最終源自于上帝;而后者則源自于人民,即所謂的“人民主權”。誠如上文所述,《皇帝法》也可被解釋為主權在民的表現,但如阿佐認為的那樣,是作為整體的人民,而不是作為個體的人民可以立法。

        中世紀晚期,人民主權思想的集大成者并非是羅馬法學家,而是意大利哲學家帕多瓦的馬西里烏斯(Marsilius of Padua),他在專著《保衛(wèi)和平》中提出“人民立法者”(legislator humanus)的概念,被視為人民主權理論的中世紀先驅。馬西里烏斯是一個徹底的亞里士多德主義者,列奧·斯特勞斯震驚于他竟與托馬斯·阿奎那同屬一個時代的人,①Leo Strauss,“Marsilius of Padua”,in History of political philosophy,a cura di Leo Strauss e Joseph Cropsey,Chicago,1972,p. 276.因兩者表現出來的宗教性和世俗性實屬兩個極端,其次,馬西里烏斯也徹底拋棄了阿奎那的自然主義理念。馬西里烏斯贊同亞里士多德所有的政治理論和政治判斷,但有一點,他認為亞氏是不可能觸及的,那便是基督教。馬西里烏斯認為基督教乃是人類最危險的毒瘤,而他所批判的根本是基督教的論證思維——天啟。②Marsilius of Padua,Defensor Pacis,I,I,3:“Cuius quidem etsi cause primitive sint plures et coniuncte non pauce,quas solitis modis evenire possibiles,philosophorum eximius in civili sciencia omnes fere descripsit,est tamen extra illas una quedam singualris et occulta valde,qua Romanum imperium dudum laboravit laboratque continuo,vehementer contagiosa,nil minus et prona serpere in reliquas omnes civilitates et regna,ipso rumque iam plurima sui aviditate temptavit invadere.”;I,XIX,3:“Est tamen intranquillitatis seu discordie civitatum seu regnorum insolita causa quedam,occasionaliter sumpta propter effectum a divina causa prodctum preter solitam omnes eius accionem in rebus,quem,ut in dictis prohemialiter tetigisse meminimus,nec Aristoteles aut philosophancium alter sui temporis vel prioris conspicere potuit.”“論證”(per demostracionem)是馬西里烏斯理論術語中的關鍵,他承襲亞里士多德傳統(tǒng),認為人類社會的事務須依靠理性論證而非啟示,包括人類社會的建構和立法。因此,《保衛(wèi)和平》并不是一本專門且系統(tǒng)的憲法著作或者人民主權理論著作,而是為對抗教會權力的擴張和跋扈所撰寫的世俗政治著作。

        托馬斯·阿奎那和巴黎的約翰都認為一個政權的合法性來自于自然法(ius naturale)和萬民法(ius gentium),而馬西里烏斯則是脫離了約翰和阿奎那的中世紀傳統(tǒng),認為法律的強制力并不是來自于某種先驗的上位法,如自然法,而是來自人民的意志。③Marsilius of Padua,Defensor Pacis,I.XII.3.馬西里烏斯甚至打破了奧古斯丁以來的“不正義的法非法”的理念,④Saint Augutine,De libero arbitrio,I. v:“non videtur esse lex quae justa non fuerit.”;Thomas Aquinas,Somma Theologiae,vol. 12,questione.96,4,Resp:“Injustae autem sunt leges dupliciter. Uno modo,per contrarietatem ad bonum humanum,e contrario praedictis:vel ex fine,sicut cum aliquis praesidens leges imponit onerosas subditis non pertinentes ad utilitatem communem,sed magis ad propriam cupiditatem vel gloriam;vel tiam ex forma,puta cum inaequaliter onera multitudine dispensantur,etiam si ordinentur ad bonum commune. Et hujusmodi magis sunt violentiae quam leges…Unde tales leges non obligant in foro conscientiae.”;Ockham,Dialogus,I. VI. C:“quaccumque lex civilis repugnat legi divinae vel rationi apertae,non est lex.”;菲尼斯甚至強調了自然法的希臘傳統(tǒng),John Finnis,Natural law & natural rights,Oxford University Press,2011,pp. 363-368.認為法律的形式具有強制力,⑤Marsilius of Padua,Defensor Pacis,I.X.5;參見Alan Gewirth,Marsilius of Padua,the defender of peace,vol. I,Marsilius of Padua and medieval political philosophy,Columbia University Press,New York,1951,p. 134 ;Heiner Bielefeldt,“Von der p?pstlichen Universalherrschaft zur autonomen Bürgerrepublik”,in Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte,kanonistische Abteilung,vol. 73,Hermann B?hlaus Nachf. 1987,p. 118.因此有學者認為馬西里烏斯的法律理念是法律實證主義的體現。⑥Ewart Lewis,“The‘positivism’of Marsiglio of Padua”,in Speculum,a journal of mediaeval studies,vol. 38,n.4,1963,pp. 541-582.由此,馬西里烏斯提出了他的“人民立法者”概念,他認為,一個政治共同體內的人民作為集合體可以創(chuàng)立法律。⑦Marsilius of Padua,Defensor Pacis,I.XII.3:“l(fā)egislatorem seu causam legis effectivam primam et propriam esse populum seu civium universitatem aut eius valenciorem partem,per suam eleccionem seu voluntatem in generali civium congregacione per sermonem expressam precipientem seu determinantem aliquid fieri vel omitti circa civiles actus humanos sub pena vel supplicio temporali:valenciorem inquam partem,considerata quantitate personarum et qualitate in communitate illa super quam lex fertur,sive id fecerit universitas perdicta civium aut eius par valencior per seipsam immediate,sive id alicui vel aliquibus commiserit faciendum,qui legislator simpliciter non sunt nec esse possunt,sed solum ad aliquid et quandoque,ac secundum primi legislatoris auctoritatem.”政治實體的權力不再是“自上而下”的傳達,而是“自下而上”的賦予,即主權在民。但同時,馬西里烏斯不認為每個人都屬于“人民立法者”這個集合體,而是人民中的“主要部分”(pars valencior)。依據亞里士多德的觀點,某類人并不享有市民權,比如幼童、奴隸、外國人和女人。①Aristotle,Politica,III. 1,3,13.因此霍夫曼認為,馬西里烏斯的學說與近代的“人民主權”理論仍有距離,其中之一便是缺乏主體的平等性。②Hasso Hofmann,Rappresentanza-Rappresentazione,parole e concetto dalla’antichità all’ottocento,guiffrè editore,Milano,2007,p. 236.

        那么,如何理解市民中的“主要部分”作為“人民立法者”呢?馬西里烏斯認為它不僅是“數量上的”主要多數,同時也是“質量上的”(considerata quantitate personarum et qualitate)。有學者認為馬西里烏斯的這種理念完全是貴族式的,甚至曾直接暗示他所指的就是貴族精英;③Conal Condren,“Marsiliu of Padua’s Argument from Authority:A Survey of its Significance in the Defensor Pacis”,in Political Theory,vol. 5,no. 2,1977,p. 212.也有學者認為這種貴族式的精英到最后會將立法權濃縮在“最精英的”皇帝手中,④Jeannine Quillet,La philosophie politique de Marsile de Padoue,Librairie Philosophique J. Vrin,Paris,1970,p. 94.但這種觀點忽略了馬西里烏斯曾明確表示的觀點,即“人民立法者”不能是個人,而必須是市民集合體。依我的觀點,馬西里烏斯的“人民立法者”學說誕生于他所處時代的政制環(huán)境,特別是意大利北部城市的政治制度設置,如他自己的故鄉(xiāng)帕多瓦。⑤關于馬西里烏斯生活時代帕多瓦城的政制,參見John Kenneth Hyde,Padua in the Age of Dante. A social History of an Italian City State,Manchester University Press,1966;M. A. Zorzi,L’ordimento comunale padovano nella seconda metà del secolo XIII,Venezia,1931;Gregorio Piaia,“The shadow of Antenor:on the relationship between the Defensor pacis and the institutions of the city of Padua”,in Politische Reflexion in der Welt des sp?ten Mittelalters. Political Thought in the Age of Scholasticism. Essays in Honour of Jürgen Miethke,a cura di Martin Kaufhold,Brill,2004,pp. 193-207;另參見Felice Battaglia,“Modernità di Marsilio da Padova”,in Studi Senesi,1954-1955,pp. 285-289.

        實際上,馬西里烏斯與同時代的巴特魯斯(Bartolus)在表達“人民主權”的理念上有著相似之處,只是巴特魯斯依舊使用著古老的羅馬法術語,而馬西里烏斯則史無前例地發(fā)明了新的概念,倘若用羅馬法術語來表達,“人民立法者”即“人民擁有管轄權”(populo habet iurisdictionem)。⑥Bartolus de Saxoferrato,In primam Digesti Veteris Partem,Venetiis,1585,ad l. Omnes populi,ff. De iuristia et iure:“Aut quaeris de populo qui nullam habet iurisdictionem,ut sunt villae et castra qui simpliter subiacent alicui civitate vel domino aut de populo qui habet omnem iurisdictionem concessam a principe vel praescriptam aut quaeris de populo qui habet iurisdictionem limitatam ut in civilibus tantum,ut in criminalibus levibus causis,ut sunt multa castra in marchia.”只是馬西里烏斯將“人民立法者”普遍化,并不局限于某個政治實體(王國、城市或城堡),他所思考的是抽象的市民共同體(communitas civilis);相比之下,巴特魯斯的“人民擁有管轄權”則有諸多限制,依據政治實體的大小不同,人民所享有的管轄權也就有所不同。

        四、結論

        現代主權理論誕生于博丹,后經霍布斯的“代表人”理論和議會制度的發(fā)展,直到盧梭的“社會契約論”和“人民主權論”才逐步完善,而人民主權的主體平等更是到了20世紀才開始實現。與此同時,不同于早期主權理論對“主權”的至高性和永恒性的強調,以及對其與治權的區(qū)分和立法權的關注,當今的主權理論則更關注主權的不可分割性。

        中世紀是否擁有主權及主權理論,并不是一個實質的問題,而是一個符號與語義交錯的問題。博丹在他的《共和國六書》法文版中摒棄了其拉丁文版本中所使用的古老的拉丁文“summum imperium”,而重新采用法語詞“souveraineté”來描述和定義他自認為極具原創(chuàng)性的“主權”概念,這種行為實則意味深遠。首先,博丹做出了與過去法學家們所使用的話語進行切割的姿態(tài),賦予一個詞匯以新的語義,用來表達他的理念;其次,重新的命名與定義避開了“統(tǒng)治權”這個古老的羅馬法概念在延續(xù)千年的話語體系中的盤根錯節(jié),以適應博丹時代的政治現實;再次,符號的轉換讓博丹的理論在形式上具備了原創(chuàng)性,使得他的“主權”概念擺脫了同時代人文主義法學家的話語束縛,爾后的蔚然成風也便成為可能。

        伯爾曼在《法律與革命》的導論中對西方法律傳統(tǒng)的特征做了絕佳的概括,在第九條中他說道:“西方法律傳統(tǒng)最突出的特征可能是在同一社會內部各種司法管轄權和各種法律體系的共存和競爭。正是這種司法管轄權和法律體系的多元性使法律的最高權威性變?yōu)楸匾妥兊每赡??!雹伲勖溃莨_德·J. 伯爾曼:《法律與革命》(第一卷:西方法律傳統(tǒng)的形成),賀衛(wèi)方等譯,法律出版社2008年版,第9頁。伯爾曼在分析西方法律的中世紀傳統(tǒng)時,將“管轄權之爭”理解為不同法律體系(order)之爭實乃一種“技術性”考量,他并未意識到中世紀法學家們(包括羅馬法學家和教會法學家)對“管轄權”話語的催生所做的諸多貢獻,以至于到中世紀晚期,“管轄權”便是政治權力的同義詞,乃至是主權的同義詞。

        依據博丹的主權理論,主權至高無上,抽象且永恒不死。教皇、神學家和教會法學家在“全權-管轄權”(plenitudo-iurisdictio)的框架下,認為教皇作為上帝的代理人,從上帝處接管統(tǒng)治精神和世俗的雙劍,不啻為教會主權的體現;神圣羅馬皇帝和羅馬法學家們在“皇帝法-管轄權”(lex regiagiurisdictio)的框架下,認為帝國/皇帝的權力源自于羅馬人民的授予,一方認為這種授予不可撤銷,那么“人民的主權”即永恒;一方認為這種授予可撤銷,人民可重新收回立法權并再次授予,即人民主權至高無上;國王在教會法學家和哲學家的幫助下,積極推動了“國王在自己的王國中即皇帝”的法學理念,教會法學家們將國王的管轄權從皇帝的管轄權中獨立出去,并且認為前者在實質上等同于后者;哲學家們認為王權是一種虛構的身體,抽象、不可見且永恒,而被選舉出來的國王僅僅是主權的肉身,“國王的兩個身體”理論也不啻為一種國王主權理論。帕多瓦的馬西里烏斯提出了“人民立法者”的概念,并在“人民立法-管轄權”(legislator humanus-iurisdictio)的框架下,認為市民共同體中的“主要部分”具有立法權,這種獨立的立法權便是人民擁有充分管轄權的體現。

        綜上所述,博丹的主權理論誕生前,中世紀“主權”話語主要處在一種“關系”型建構之中,或者說,它源自于對某種權力關系的崩塌和重建,皇權對教權、王權對皇權在管轄權上的掙脫,都是主權脈動的體現,與此同時,自下而上的“人民主權”論則是對由等級制度主導的、自上而下的中世紀主流主權話語的顛覆,所有這些脈動、顛覆、崩塌都導致博丹的主權理論在宗教戰(zhàn)爭中伴隨著另一個概念——國家,而最終誕生。

        猜你喜歡
        法學家教皇管轄權
        A Brief History of Rome
        親吻修女前,教皇提出警告
        論刑事管轄權國際沖突
        刑法論叢(2018年3期)2018-10-10 03:36:28
        論國際民事訴訟中的過度管轄權
        著名法學家、北京師范大學刑事法律科學研究院名譽院長高銘暄
        路溫舒編蒲抄書
        菲利普·(馮)黑克(1858~1943年)——一位偉大的德國法學家的生平與作品
        論對自裁管轄權司法審查最新發(fā)展
        仲裁研究(2015年4期)2015-04-17 02:56:36
        海上船舶碰撞管轄權及執(zhí)法措施之研究
        憲法實施是發(fā)揮憲法作用的根本要求——第七屆中國法學家論壇——憲法實施法治論壇講話摘要
        亚洲色图专区在线视频| 国产精品欧美日韩在线一区| 欧美色图50p| 91中文字幕精品一区二区| 日韩人妻中文字幕高清在线| 久久青青草原亚洲av无码麻豆| 日本高清一区二区三区水蜜桃 | 亚洲av区,一区二区三区色婷婷| 日本一本之道高清不卡免费| 韩国三级中文字幕hd久久精品| 级毛片无码av| 国产精品毛片极品久久| 国产人妻人伦精品1国产| 成人无码视频| 亚洲最新中文字幕一区| 日本少妇一区二区三区四区| 精品久久久久久成人av| 9191在线亚洲精品| 国产蜜臀精品一区二区三区| 亚洲精品中文字幕乱码影院| 日韩人妻无码精品-专区| av色综合网站| 日本在线无乱码中文字幕| 国产午夜免费高清久久影院| 女女女女bbbbbb毛片在线| 欧美丝袜激情办公室在线观看| 最新69国产精品视频| 九九久久99综合一区二区| 美女视频一区| 久久国产亚洲av高清色| 精品含羞草免费视频观看| 国产丝袜视频一区二区三区| 麻豆密入视频在线观看| av中文字幕在线直播| 日本熟日本熟妇中文在线观看| 亚洲国产成人精品女人久久久| 国产av一区网址大全| 久久精品一区午夜视频| 国内揄拍国内精品人妻浪潮av| 无码a级毛片免费视频内谢| 亚洲激情一区二区三区不卡|